durmadan inkişaf eden işlerinden, evlerinden, atlarından,
bağlarından, qumarxanadakı yaşıl mahud örtüklü masaların üstünde uduzduqları pullardan
danışırdılar. Onlar adete sadiq qalıb saat doqquza qeder bütün danışıqlarını yekunlaşdırdılar. Saat düz
doqquzda nökerler gelib süfreni yığışdırdılar ve zalın qapısını bağlayandan sonra atam “Şemsi
Esedullanın oğlu Mirze Esdullanın xalqımızın taleyi barede bezi fikirleri var. Gelin onu dinleyek”
deyerek toplantını açdı.
Mirze Esedulla o gözel, xülyalı başını qaldırıb danışmağa başladı: “Bu müharibeni Böyük Knyaz
udarsa, artıq xeritede bir dene de olsun İslam ölkesi qalmayacaq, çarın üzerimize enecek qolu daha çox
güclenecek. Çar bu gece burada toplanmış olan bizlere elbette ki, toxunmayacaq, çünki bizler
pulluyuq. Amma mescidlerimizi, mekteblerimizi bir-bir bağlayacaq ve ana dilimizde danışmağımızı da
qadağan edecekdir. Vetenimizi ecnebiler idare etmeye başlayacaqlar. Çünki, Mehemmed Hümmetini
qoruyacaq kimse qalmamış olacaq. Eger müharibeni Enver Paşa udarsa, veziyyetimiz yaxşı olacaqdır.
Amma bu işde biz ona kömek göstere bilerikmi? Menim fikrimce yox, kömek ede bilmerik. Beli, biz
pulluyuq, amma çar bizden de pulludur. Bes biz bu veziyyetde ne etmeliyik? Eger biz pulumuzun bir
qismini ve xalqımızdan ibaret alay yaradaraq onu silahlandırıb çara versek, belke müharibeden sonra
bizle mülayim reftar eder. Siz ne fikirdesiniz? Belke bunun başqa çıxış yolu vardır?
Onun qardaşı Eli söz alıb dedi:
– Çarın qolu daha çox güclenecek deyirsen. Kim bilir, belke müharibeden sonra çarın heç qolu da
qalmayacaq.
Amma, çar getse de, ölkemizde çoxlu rus qalacaq. Qardaşım, onların sayı azala da biler.
– Onların hamısını qırıb tökmek olmaz, Eli.
Sonra qocalıb taqetden düşmüş Zeynal ağa söz alıb donuq bir sesle danışmağa başladı:
– Kitabda yazılanı heç kim bilmir. Böyük knyaz İstanbulu alsa bele, onun qelebesi qelebe sayıla
bilmez. Çünki bizim xoşbextliyimizin açarı İstanbulda deyil, açar Qerbdedir. Qerb cebhesinde

<< 1 ... 112 113 [114] 115 116 ... 227 >>