Allahın adı ile!
İslam tarixinde bir çox nümunevi şexsiyyetler olmuşdur ki, şücaet, doğruluq, elm, sexavet ve s. xüsusiyyetlerine göre İslam Peyğemberi (s) terefinden bu xüsusiyyetleri eks etdiren leqeblerle mukafatlandırılmışlar. Bu leqeblerden biri de “siddiq” leqebidir.
Evvelce “siddiq” sözü barede;
“Siddiq” (صديق) sözünün kökü “sad”, “del” ve “qaf” (ص, د, ق) herflerinden alınmış “sidq”dir. Bu herflerin vehdetinden erseye gelen “Sadeqe” ise bir çox ereb sözleri kimi bir neçe mena verse de, en mehşur menası “doğru dedi” menasıdır. Meselen, Quran qiraet eden şexs Quranı bitirdikden sonra “Sadeqallahul-eliyyul-ezim” (Ezemetli ve Uca Allah doğru dedi) deyir. (Bu ibareni hetta Quran dinleyicileri de qiraet bitdikden sonra deye bilerler.)
Amma “siddiq” sözü “fi`il” (فعيل) babındadır ve ismi mübaliğedir. İsmi mübaliğe ereb qramatikasında isme aid olan bir behsdir. Adından da göründüyü kimi, ismi mübaliğe bir işi çox hedde yerine yetiren şexse aid edilir. İsmi mübaliğenin bir çox tanınmış, hetta bizim dilimizde de mehşur olan veznleri vardır. O cümleden; Rezzaq (çox ruzi veren), Vehhab (çox eta eden), Subbuh (pak), Quddus (munezzeh), Sabur (çox sebrli), Qafur (çox bağışlayan), Rehim (çox rehmli), Elim (çox elmli) ve s. Siqqid de çox doğrucul, çox doğru danışan menasındadır.
Siddiq leqebi kime aiddir?
İslam tarixinde bu leqebin daha çox iki nefere mexsus olduğu deyilir. Daha doğrusu müselmanların bezisi iddia edir ki, bu leqeb Ebu Bekre mexsusdur. Şieler ise bele etiqaddadırlar ki, bu leqeb İmam Eliye (e) verilmişdir.
Ehli-sünnenin özünde etibarlı bilinen menbelerde bu barede bezi revayetler mövcuddur. Bu revayetlerden biri ehli-sünne alimi olan İbn Mace Qezvininin “sünen” adlı kitabında gelmişdir. Qeyd edek ki, İbn Macenin “Sünen” kitabı ehli-sünnenin “el-Kutub el-sitte” adlandırdığı ve sehih (doğru) bildiyi altı kitabdan biridir. (Sehih Buxari ve Müslimin kitabı da bu altı kitaba daxildir.) Revayetde deyilir:
عَنْ عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ
Cox sagolun ALLAH razi olsun
Allah sizden razi olsun ki,bele gozel sozleri yazrsiz insanlar mariflenir var olasiniz Allah yazan ellerinize quvvet versin var olasiniz her zaman
»Oxu zalına keç