Stalinin “ölüm düşergesi” – Serpantinka Hitlerin Osvensimi qeder dehşetli yer olub

“Ölüm deresi” - Baş Düşergeler İdaresinin (QULaq) tabeliyindeki Maqadan vilayetinde yerleşen Serpantinka düşergesi mehz bele adlandırılıb. Düşergenin mekanı ve fealiyyeti uzun iller mexfi saxlanılıb. Mexfilik o derecede olub ki, çox-çox sonralar da bu düşerge ile bağlı mükemmel araşdırmalar aparmaq mümkün olmayıb. “NKVD”-nin Maqadan vilayet idaresinin ve SSRİ Daxili İşler Nazirliyinin arxivlerinden düşergenin fealiyyeti haqqında yalnız çox mehdud ve sethi melumatlar tapılıb. Düşerge ile bağlı esas melumatlar ise “Ölüm deresi”nden sağ çıxmağa müveffeq olan üç neferden elde edilib.

Serpantinka düşergesi 1930-cu illerin ortalarında Maqadanda, Yaqodnoye qesebesinden texminen 20 kilometr aralıda, derelik bir erazide salınıb. Bu düşergeye esasen diger düşergelerde qul kimi işledilen ve artıq heç bir iş mehsuldarlığı qalmayan mehbuslar getirilib. Mehbusların güllelenmesi mehz bu düşergede heyata keçirilib. Buna göre de Serpantinka düşergesi hem de “güllelenme düşergesi” adlandırılıb.

Çadırlardan ve üç taxta barakdan ibaret olan düşergede mehbuslardan ibaret işçi qüvvesi de saxlanılıb. Onlar etraf erazilerde en ağır işlere celb olunublar, onlardan qul kimi istifade edibler.

“Ölüm deresi”nde saxlanılanlar esasen “NKVD” üçlüklerinin qerarı ile ölüm hökmüne mehkum edilenler olub. Qeyd edek ki, hemin dövrde “NKVD” üçlüklerine mehkeme ve istintaq olmadan ittiham qaldırdıqları şexse qarşı ölüm hökmü çıxarmaq selahiyyeti verilib.

Serpantinka düşergesi haqqında ilk açıqlamalar 1990-cı ilden sonra verilmeye başlanıb. Elde edilmiş mehdud arxiv senedlerine göre, düşergede her gün 100-e yaxın mehbus güllelenib.

Daha bir arxiv senedinde düşergedeki iş bölgüsünün qrafiki eks olunub. Qış feslini çıxmaq şertile düşergede işe yararlı olanlar her gün, günorta yarım saat fasile verilmek şertile 12-14 saat en ağır işlerde işleyibler. Qış aylarında ise iş saatı 8-10 saat olub.

Araşdırmalar

[1] 2 3 >>