Düz 52 il bundan önce, bu günlerde sovet adamları Uzaq Şerqden gelen heyecanlı xeberleri intizarla gözlemekde idiler. Dünyanın iki nüve dövleti – Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı (SSRİ) ile Çin Xalq Respublikası (ÇXR) arasında Damansk adası üstünde baş veren silahlı serhed toqquşması yaxınlaşmaqda olan böyük ve dağıdıcı müharibenin ayaq sesleri idi. Bütün dünya heyecanla bu toqquşmanın nelere getirib çıxaracağının intizarında idi. Meseleni qelizleşdiren hem de iki kommunist ölkesine rehberlik edenlerin xarakteri ile bağlı idi. Hem Leonid Brejnev, hem de Mao Tszedun (Mao Zedong) müharibe görmüş insanlar idi. Onların bir-birine güzeşte gedeceyi gözlenilmirdi. Heç bir strateji ehemiyyeti olmayan, kiçicik bir erazi dünyanı mehv olmaq tehlükesi ile üz-üze qoymuşdu.

Ne baş vermişdi?

Damansk böhranı 1969-cu ilin martın 2-den 15-dek SSRİ ile ÇXR arasında şiddetli döyüşlerle müşayiet olunan, o cümleden ağır artilleriyanın iştirak etdiyi, çoxlu sayda serhedçinin ölümü ve yaralanması ile neticelenen serhed toqquşmasıdır. Damansk böhranı Rusiya ve Çinin müasir tarixi dövrde yaşadıqları en böyük silahlı münaqişedir. Bu barede bir qeder sonra. İndi ise ada barede bezi melumatları ve onun tarixen kime mexsus olması, toqquşmanın baş vermesinin sebebleri barede danışaq.

Damansk Uzaq Şerqde, Ussuri çayında yerleşen kiçik adadır. Ussuri çayı Amur çayının sağ qoludur. Ussurinin uzunluğu 897 kilometrdir. Rusiya-Çin serhedinin böyük hissesini Ussuri çayı teşkil edir.

Damansk adası hemin bu çayda, sovet-Çin serhedinde yerleşirdi. Sahesi cemi 0,74 km²-dir. Ada 1991-ci ilde Çinin yurisdiksiyasına keçenedek SSRİ-nin Uzaq Şerq federal dairesinin Primorsk diyarının Pojarsk rayonunun terkibinde olub. Xabarovskdan 230 km cenubda, Primorsk diyarının Luçeqorsk şeher tipli qesebesinden 35 km qerbde yerleşir. Hazırda ÇXR-in Xeyluntszyan eyaletine daxildir.

Qeyd etmek yerine düşer ki, Damansk adası Ussurinin esas mecrasının nisbeten Çin terefinde yerleşirdi. Adanın ölçüleri

[1] 2 3 ... 9 >>