Bütün danışanların medh etmekde ve öymekde aciz qaldığı Allaha hemd olsun! Onun nemet ve bexşişlerini saymaq isteyenler, sayıb qurtara bilmezler. Çalışanlar Onun nemetlerinin haqqını qaytara bilmezler. O, ele bir me’buddur ki, derin düşünceliler bele Onu derk ede bilmezler. Eql ve fikir deryasına dalanlar (düşünce denizine baş vuranlar) Onun zatının esline vara bilmezler. (Vücudu mümkün olan Onun zatının heqiqetlerini nece derk ede biler?) O, ele bir me’buddur ki, sifetlerini ehate ede bilen hüdud yoxdur. (Onun heç bir sifeti zatına elave deyil ki, mehdud olsun.) Ne de Onun mövcud ve sabit (Onda mehdudlaşan, özelleşen ve Onun bütün sifetlerini ehate eden) sifeti vardır. Onun üçün müeyyen edilmiş zaman da yoxdur. Ne de Onun üçün uzun müddet vardır. Mexluqatı Öz qüdreti ile yaratdı. Külekleri Öz merhemet ve mehribanlığı ile esdirdi. Yerin hereketini, titreyişlerini neheng daşlar ve ezemetli dağlarla möhkemlendirdi.

Dinin esası (Allaha sitayişin sebebi) Onu tanımaqdır. (Bilinmelidir ki, varlıqları yaradan Odur.) Allahı tanımağın kamalı Onu tesdiqleyib Ona teref yönelmekdir. Tesdiq etmeyin kamalı tovhid ve Onu tek bilmekdir. Tovhidin kamalı emelleri Onun üçün xalis etmekdir. İxlasın kamalı Onun zatına elave olunmuş sifetin tesevvür edilmemesidir. Çünki her bir sifet vesf olunandan ayrı olduğunu gösterir. Her vesf olunan ise sifetden ayrı olduğuna delalet edir. (Buna göre de) Allahı vesf eden (Onun zatına elave olunmuş sifetle vesf ederse) Onun üçün her hansı bir benzer ve tay bilmiş, («vacib-ül-vücud» olmaqda başqa mövcudu Ona tay tutmuş olar). Başqasını Ona tay bilen ikiliye düşmüş olar. İkiliye düşen ise Onun bölünüb-parçalana bileceyine inanmış olar Onun bölüne bileceyine inanan her kes Onu tanımır. Onu tanımayan Ona doğru işare eder. Ona işare eden Onu mehdudlaşdıraraq çevreleyer. (Onun üçün hedd ve nehayet yaradar.) Onu mehdud hesab eden Onu sayar. (Onu özünden xaricde say vahidine çevirer.) «Nededir?» sualını veren ise Onu neyinse daxilinde yerleşdirer. (Onun

[1] 2 >>