üçün yer ve mekan seçer.) «Neyin üstündedir?» deye soruşan bezi yerleri Ondan boş hesab eder.

Allah-teala hemişe olmuşdur, sonradan emele gelmiş ve yeni yaranmış deyil. Yoxdan var olmayan bir varlıq ve mövcuddur. Her şeyle yanaşı olmadan onlarladır. (Belelikle, O, her bir şeyledir. Yeni, her bir şey Onunla dirçelib, mövcud olub.) Her bir şeyden ferqlidir, amma onlardan kenar, ayrı deyil. İş görendir, Ondan iş hasil olur, amma bu, ne haldan-hala keçme, ne hereket ve ne de alet menasında deyil. (Eger alet vasitesile iş görerse, demek Onun Özünden başqasına ehtiyacı var. Ehtiyac ise nöqsandır. Vücudu vacib olanın nöqsanlı olması qeyri-mümkündür. Buna göre de zaten gözü olmadan) görendir.

Yaratdıqlarından heç biri olmayarken de gören idi. Onunla üns tutmaq (aramlıq tapmaq üçün) ve yoxluğundan dehşete gelmemek üçün üns tutulan ve aramlaşdıran (eminlik elde olunacaq bir şey) olmadığı halda da tek ve vahid idi. (İndi ki, Onu tanıdın, qısacası bil ki, Odur tam qüdret sahibi olan Allah ki,) fikir ve düşünceden istifade etmeden, heç bir tecrübe ve sınaqdan faydalanmadan, Özünde heç bir hereket yaratmadan ve iztirablı, narahat nefsin seyleri olmadan mexluqatı yaratdı. Her bir şeyi yoxdan ve heçlikden öz vaxtında varlığa çevirdi (meslehet olan anda onlara varlıq libası geydirdi) ve onların müxteliflikleri arasında uyğunluq yaratdı ve tebietlerini sabitleşdirdi. (Her bir telebat ve tebieti öz istedadı qederince olan yerde yerleşdirdi) ve O, tebietleri hemin eşyaların ayrılmaz hissesine çevirdi halbuki onları yaratmamışdan önce, onlardan agah idi. O, şeylerin hüdudlarını, etrafını ve sonlarını ehate edirdi. O, eşya, onun hisse ve kenarlarına bağlı olan şeylerle de tanış idi (bütün mexluqatı ümumiliklerine ve xüsusiliklerine qeder bilirdi).

<< 1 [2]