olsun kitaba rast gelinmirdi. İnsani münasibetlere daha çox qabalıq xas idi, cehalet ve avamlıq baş alıb gedirdi. Qadınların alçaldılması adi menzere idi; böyük şeherlerin hamısında qadınların açıq-aşkar satıldığı bazarlar fealiyyet gösterirdi. Oğlanbazlıq geniş vüset almışdı. Biri borcunu ödeye bilmeyende evezinde körpe uşaqlarını elinden alırdılar; aparıb küçenin ortasında qoyub satır ve pulu çıxardırdılar.
Türkistan diyarında ta qedimden oğlanlar 12-13, qızlar ise 9-10 yaşında evlenirdiler. Meselenin problemli ceheti onda idi ki, requlyar olaraq qoyun ve at eti ile qidalanan varlı ailelerde qız uşaqları tez yetişirdi, ac ve kasıb ailelerde ise bedence zeif olurdular. Evlenmek üçün oğlan evi hökmen qız evine başlıq (kalım) ödemeliydi. Mal-heyvanın çox olduğu yerlerde arvad almaq üçün başlıq kimi 100 baş, heyvandarlığın az inkişaf etdiyi yerlerde ise 9-10 baş (1-2 deve, 4 at, 4 inek) ev heyvanı verilirdi. İmkanı az olan aileler iribuynuzlu mal-qara evezine qoyun ve keçi de vere bilerdi.
Türkistan camaatının esas hobbisi tiryek çekmek olduğundan insanların sağlamlığı qenaetbexş deyildi. Sehiyye haqqında normal anlayış olmadığından xesteleri mollalar dua yazmaqla “sağaldırdılar”. Diyarın sanitar-epidomoloji durumu facieli kökde idi. Her addımbaşı arıq ve sısqa adamlara rast gelinirdi. Kendler ve aullar mütelif yaş tebeqelerinden olan xestelerle aşıb daşırdı. Bir çoxlarının bedeni eyilmişdi, paraliç keçirenler ve eseb xesteliyinden eziyyet çekenler kifayet qeder idi. Ürek xestelerine, görme qabiliyyeti zeif olanlara rast gelinmese de, qidalanma düzgün qurulmadığından mede xerçenginden ölenler hedden artıq idi. Türkistanda su menbeleri az olduğundan kasıb ehali mecbur qalıb kirli su hövzelerinin suyundan istifade edirdi. İçmeli su az miqdarda kenardakı bulaq ve çaylardan getirilse de, ehalinin kasıb hissesi yemek bişirmeye suyu palçıqlı arxlardan ve kirli gölmeçelerden götürürdü. Bele veziyyet mikrobların çoxalmasına ve ehalinin müxtelif viruslara yoluxmasına

<< 1 2 3 [4] 5 6 ... 9 >>