Mart ayının 18-de yalnız Türkiye deyil, dünya herb tarixine en böyük döyüşlerden biri kimi daxil olan Çanaqqala savaşının 102 ili tamam oldu. 1914-cü il noyabr ayının 3-de başlayan ve 1915-ci il 18 mart tarixine qeder davam eden Çanaqqala savaşı, hemçinin 25 aprel 1915-ci ilden 1916-cı ilin 8-9 yanvarına qeder Gelibolu yarımadasında geden döyüşler türk herb tarixinini en şerefli sehifelerinden biri, qehremanlıq ve zefer dastanıdır. Canaqqala savaşının esası 1914-ci ilin yayında bas veren 1-ci dünya müharibesinde qoyuldu.

Türkiye hemin dövrde istemeden Almaniya-Avstriya-Macaristan terefinde Antantaya (Ingiltere-Fransa-Rusiya) qarşı döyüşlere celb edilmişdi. Müharibenin başlamasından texminen 3 ay sonra, 1914-cü il noyabrın 3-de seher tezden Ingiltere ve Fransaya aid olan herbi deniz gemileri Bozca adasından boğazın sahil sularına daxil oldular. Onlar derhal da Osmanlı ordusunun boğaz sahilinde yerleşen müdafie istehkamlarına ateş açmağa başladılar. Ingilis herb gemileri Seddülbahir ve Ertoğruldakı, fransız herbi gemileri ise Qumqala ve Orhaniyyedeki müdafie seddlerini top yağışına tutmuşdular. Düşmenin atdığı top mermilerinden biri on bir ton barıt saxlanan anbara düşdü ve neticede etraf yerle yeksan oldu.

Dekabrın 2-de ingilis sualtı gemisi boğaza daxil olaraq özünden 700 metr mesafede dayanan «Mesudiyye» herbi gemisini ateşe turaraq batırdı. Neticede 10 neferlik gemi heyeti ve gemide olan 24 nefer esger şehid oldu. Buna baxmayaraq düşmen boğazı ele keçire bilmedi. Hemin dövrde admiral Carden Çanaqqalanı ele keçirmek üçün üçmerheleli bir plan hazırlamışdı. Bu planın birinci hissesi uğurla neticelenmedi. Bele ki, ilkin merhelede noyabrın 3-de (1914) 7 herb gemisi ile boğaza daxil olan ingilislerin meqsedi sahildeki istehkamları tamamile dağıtmaq ve sonraki merhelede boğazı ele keçirmek idi. Lakin o buna nail ola bilmedi. Fevralın 19-da Carden boğazı ele keçirmek üçün ikinci merhelenin döyüşlerine başladı.

Fevralın 25-ne kimi davam eden döyüşlerde düşmen

[1] 2 >>