1. Sabir bu fani dünyada düz 49 il yaşamışdı. Bize cemi bir kitab yadigar qoymuşdu. “Hophopname” Sabirin ömrünün son altı ilinde yazdığı şeirler vardı. Bes evvelkiler? Sabirin müasiri Seyid Hüseyn yazırdı: “Elekber qezelde “Seyid Ezimden, mersiyede ise meruz mersiye şairlerinden aşağı olduğunu ezab içinde hiss edirdi”. O öz dövrünü gözleye-gözleye tiyan dibinde oturub sabun bişirir ve susurdu. Şeir yazmağa 43 yaşında başladı. Növbe xalqın ruhunu sabunlamağa gelmişdi...

2. Sabirin 43 illik sükutunun sirri çox güman ki, onun Avropa tehsili ala bilmemesinde idi. Erebce ve farsca savadı kamil idi. Ancaq onun oxuduğu edebiyyat müasir dövrün ruhundan çox uzaq düşmüşdü. Esr bizi dindirirdi, ancaq o susurdu. Sabir rus dilini bilmirdi, dünyada geden proseslerin mahiyyetini anlamaqdan uzaq idi. Bir neçe il İranda ve Aşqabadda yaşamışdı, modern dünya ile onu çox az şey bağlayırdı. Ancaq vulkan kimi partlayışa hazır olan istedadı kiçik bir boşluq, kiçik bir cığır axtarırdı. “Molla Nesreddin” jurnalını eline alan kimi Sabir ne yazmaq istediyini başa düşdü. Ve cemi altı ile Azerbaycan edebiyyatının klassiki seviyyesine yükseldi. Dünya edebiyyatı tarixinde Sabirin misli yoxdur.

3. Sabir şeirlerini gizli imza ile yazır ve poçtla jurnalın redaksiyasına yox, bir dostunun ünvanına yollayır, hemin dostu da şeiri redaksiyaya çatdırırdı. Ancaq Şamaxıda söz-söhbet sengimirdi. Ve bir gün axund minberden Sabiri kafir elan etdi: “Ona salam vermek de haramdır”. Sabir Allaha olan inancını heç bir zaman terk etmeyecekdi. Şairin dehşet dolu günleri bele başlayırdı. Sabun bişirmek üçün quyruğu bele ona satmadılar. Hamama bele qoymadılar. Ondan artıq uşağı olan şairi ve ailesini sefalet gözleyirdi. Ancaq bu başlanğıc idi...

4. “Molla Nesreddin” jurnalında Şamaxının nüfuzlu din xadimi haqqında karikatura çap edildikde bunu da Sabirden bildiler. Qızının eri ona silah çekdi, Sabir qorxudan özünden gedib, bir neçe gün xeste yatdı. Anası Sabire südünü halal etmediyini deyirdi. Arvadı

[1] 2 >>