eylemişdir, siz görürsünüz ki, çox şeyler teze teşkil olubdur. Daxilde herci-mercden başqa heç bir şey yox idi. Hetta polis de yox idi. Ona göre hamıdan artıq polis işlerine diqqet etdik. İndi allaha şükür olsun ki, Azerbaycanın her yerinde, lazımi qeder olmasa da, xalqın malını, camnı müdafie edecek teşkilatımız var. Bu xüsusda çox sözler ola biler. Feqet, vaxta baxıb tereziye qoyulmalıdır ki, bu işleri hansı hökumat ve ne vaxt etmişdir? Tarixi, sabiqesi, esker ve xezinesi olan hökumetmi? Yoxsa, iki günde teşkil olunmuş pulsuz ve eskersiz hökumetmi? Eger burasını nezere alsanız görersiniz ki, ne qeder zehmet lazım idi. Demiryolları işlemirdi, dağılmışdı, vaqon, filan yox idi. Memleketin dolanacağı buna bağlı idi, Ona binaen hökumet buna vaxt verdi. Doğrudur, indi de mümkün ve lazım olan bir çox şey yoxdur. Lakin ne qeder olsa, allaha şükür, yaz, qış demir yolları düzelib idare olunur. Teleqraf yox idi, bir kağız göndermek mümkün deyil idi. İndi qüvvemiz çatan qeder işleyib temamile olmasa da, çox yerde poçt, teleqraf açılmışdır. İstenilen yerlere teleqram, mektub göndermek olar. Vacib mesalelerden birisi de maliyyat meselesi idi ki, onsuz işlemek mümkün deyil idi. Hökumet bir zamanda teşkil olundu ki, Batum nümayendelerine pul göndermek lazım olduğu halda, on min manat tapılmayıb Tiflisden borc axtarılırdı... Elbette ki, bu işler az idi ve öhdemize düşen vezifenin bir zerresidir. Yalnız böyiik zelalet bu idi ki, hökumetimiz heder olan kimi idi. Zira hürriyyet, edalet ve exvet bayrağı daşıyan firqeler Bakını elimizden almış idi, bizi paytaxtsız buraxmış idi. Azerbaycanın köksü, paytaxtının sahibi olan müselman milleti qetliam edilmiş idiler. Baş bilenler Dağıstan, İran ve Turana dağılmışlar idi. Şeherde bir kişi yox idi ki, bunları bir yere toplasın, bir iş görsün, böyle olan suretde bu meseleden başqasına artıq ehemiyyet vermek olurmu idi?... Her nezaretden ayrı-ayrı behs ede bilmeyecem. Ancaq bunu demeliyem ki, o vaxt ne mekteb var idi, ne edliyye idareleri var

<< 1 ... 4 5 [6] 7 8 ... 10 >>