Derbend Azerbaycanın en qedim şeherlerinden biridir. Derbend şeheri ve onunla qonşu olan eraziler Azerbaycan Albaniyasında en qedim yaşayış meskenlerinden biri hesab olunur. Bunu çoxsaylı ilk menbeler ve tedqiqat eserleri birmenalı şekilde tesdiq edir. Eradan evvel I minilliyin II yarısında ve bizim eranın evvellerinde Azerbaycan Albaniya dövleti oturaq ekinçilik-maldarlıq teserrüfatının kifayet derecede inkişaf etdiyi bir ölke idi. Paytaxtı Qebele şeheri olan Albaniyanın öz hökmdarları, qoşunu, zerbxanası var idi. Bütün bunlar Albaniyada şeherlerin ve şeher heyatının, o cümleden Derbend şeherinin meydana gelmesine ve inkişafına sebeb olmuşdur. Şeherlerin meydana gelmesi ibtidai icma qurluşunun tamamile dağılması demek idi. Şeherler hem de dövletin yaranması ile bir vaxtda meydana gelir. Ticaret yollarının üstünde yerleşen, sosial-iqtisadi cehetden inkişaf etmiş alban yaşayış meskenlerinin tedricen şeherlere çevrilmesi prosesi eradan evvel I minilliyin II yarısının evveline aid edilir. Qedim dövrün başqa şeherleri kimi Azerbaycan Albaniyasının şeherleri, o cümleden Derbend şeheri de onları ehate eden ekinçi icmaları ile en sıx şekilde bağlı idi.
Müasir Azerbaycan Respublikası ve Dağıstan erazisilerinde arxeoloji qazıntılar zamanı arxeoloqlar terefinden antik dövre aid şeher tipli meskenler aşkara çıxarılmışdır. Bu meskenler içerisinde Derbend şeheri ve onun etrafında yerleşen erazilerin de adları da vardır.


Şimali Azerbaycanın Xezersahili erazisinde yerleşen bu şeher en qedim zamanlardan başlayaraq cenuba, Ön Asiyaya istiqametlenen müxtelif tayfalar üçün körpü rolunu oynamışdır. Derbendin cenubunda yerleşen Torpaqqala haqqında ilk melumatı bizim eranın II esrinde yaşamış Ptolemey verir ve onu Albana adı ile teqdim edir. Başqa antik müellifler ise bu şeheri qedim Çoranın (Çolanın) qalıqları hesab edirler. Ancaq bütün bunlara baxmayaraq Derbend şeheri Azerbaycanın şimalında esası qoyulan ilk şeher hesab olunur.


Bizim eranın ilk esrlerinde ve hetta bundan

[1] 2 3 ... 11 >>