esrde de Derbend özünün serhed şeheri mövqeyini qoruyub saxladı. Hemin dövrde Sefevi şeyxlerinin Şirvana, o cümleden Derbende yürüşleri baş verdi ve nehayet, 1538-ci Şirvanşahlar dövletinin süqutu ile Derbend Sefeviler dövletinin terkibine daxil edildi. 1561-1563-cü illerde ingilislerin «Moskva» ticaret şirketinin feal üzvü kimi Azerbaycanda olmuş «diplomat» ve tacir Antoni Cenkinsonun tertib etdiyi «Gündelik»de Derbendin «perspektiv ticaret emeliyyatlarının başlıca tranzit menteqesi olduğu qeyd edilirdi. Bu dövrün diger qaynaqlarında da Derbend ezemetli «Sefevi dövletinin başlıca şeherlerinden biri kimi» qeyd olunur.
Derbend tarixinin diqqeti celb eden sehifelerinden biri Sefevi-Osmanlı müharibeleri dövrüne tesadüf edir. 1578-ci ilde Azerbaycana hücum eden osmanlılar 12 ile qeder davam eden müharibeden sonra ölkenin bir çox şimal şeherlerini, o cümleden, Derbendi tuturlar ve zebt etdikleri erazilerde yeni inzibati bölgü aparırlar: Şamaxı ve Derbend beylerbeylikleri yaradılır. Derbend beylerbeyliyinin terkibine Derbend (Demirqapı), Şabran, Axtı, Quba, Müşkür, Küre, Çıraq ve Rustov sancaqları daxil edilir. Derbend Osmanlı serdarının iqametgahına çevrilir. Lakin, XVII esrde I Şah Abbasın [1587-1629] heyata keçirdiyi herbi-siyasi tedbirler neticesinde Derbend yeniden Sefeviler dövletinin terkibine qatılır ve esrin sonlarına kimi bu veziyyetde qalır.
XVII esrde (esrin 30-cu illerinde) Derbendde olmuş alman seyyahı Adam Olearinin, Osmanlı diplomatı Övliya Çelebinin melumatları bu baxımdan xüsusile deyerlidir. Adam Olearinin Dede Qorqudun qebrinin Derbendde olduğuna dair melumatları xüsusile maraqlıdır.
Dövlet müsteqilliyini berpa etmek isteyen Şirvan eyanları zaman-zaman Sefevi hakimiyyetine qarşı çıxır, Osmanlı herbi-siyasi yardımına, müdaxilesine arxalanırdılar. 1607-ci ilde Sefevi Şahı I Abbas Derbendi osmanlılardan geri aldı. O, yerli ehalini dövlet vergilerinden azad etdi. XVIII esr boyunca şeher yeniden Osmanlı-Sefevi müharibelerinin obyektlerinden
»Azerbaycan
»Oxu zalına keç