birine çevrildi.
XVIII esrin I yarısında Azerbaycan Sefeviler dövletinin, 1747-ci ilde ise Azerbaycan Efşarlar imperiyasının süqutu, Azerbaycan erazilerinde bir çox xanlıqların, o cümleden Derbend xanlığının yaranmasına sebeb oldu. Xanlığın banisi Mehemmedhesen xanın atası İbrahimqulu bey 1722-ci ile kimi Derbenddeki şah qarnizonunun reisi olmuş ve ruslar Derbendi zebt ederken çar I Pyotr terefinden Derbendin hakimi teyin olunmuşdu. Xanlıqda iki mahal var idi: Derbend ve Ulus. 1735-ci ilde Gence müqavilesinin imzalanmasından sonra Rusiya qoşunları tamamile Azerbaycanı terk edir ve Derbend şeheri de Nadir şah Efşarın imperiyasının terkibine qaytarılır. Nadir şahın ölümünden sonra ise Derbend şeheri Quba xanlığının tabeliyine keçir.
1759-cu ilde Qubalı Feteli xan Derbendi özüne tabe etdikden Mehemmedhesen xanı hebs ederek Bakıya gönderdi. Qubalı Feteli xan Derbendi xanlığın paytaxtına çevirdi. 1796-cı ilde V.Zubovun başçılığı ile rus qoşunları Derbendi tutmaq isteyerken, Quba xanı Şeyxeli xanın başçılıq etdiyi qızğın müqavimete rast geldi. Buna göre de rus komandanlığı Şeyxeli xanın hakimiyyetden uzaqlaşdırıb atabir anadan ayrı qardaşı Hesenağanı Derbendin hakimi teyin etdi.
1797-ci ilin martında rus qoşunları Azerbaycan erazisini terk eden kimi Şeyxeli xan yeniden bütün Quba xanlığında, o cümleden Derbendde hakimiyyeti ele keçirdi. Doğrudur, sonralar Hesen xan Derbendin idareçiliyini ele keçirmiş ve 1803-cü ilde qeder Derbend xanı olmuşdu. Hemin müddetden sonra Derbend yeniden Quba xanlığının terkibine qapılmışdır.
1806-cı il iyunun 21-de Derbend rus qoşunları terefinden işğal edilmiş ve şeher Rusiya imperiyasının terkibine daxil edilmişdir.
Hele XIX esrin evvellerinde, yeni 1810-cu ilde Derbendin şeher ehalisinin (4169 nefer) 95 faizini -3947 neferini) şie mehzebine mexsus olan müselmanlar, esasen - Azerbaycan türkleri teşkil edirdi. 1824-cü ilde şeherde müselmanların sayı 10377 nefere çatmışdı (ehalinin 93,8%). 1851-ci ilde onların xüsusi
»Azerbaycan
»Oxu zalına keç