Qız qalası

Tarixi-medeniyyet abidelerimiz

Milli memarlığımızın nadir nümunesi

Qız qalası - Azerbaycanın paytaxtı Bakı şeherinin qedim tarixi remzlerinden biri, milli memarlığımızın nadir nümunesidir. Abide "İçerişeher" Dövlet Tarix-Memarlıq Qoruğu erazisinde yerleşir. Daşdan hörülmüş neheng silindr formasında olan bu abidenin hündürlüyü şimal terefden 28, cenub terefden ise 31 metrdir. Temel hissede qala divarlarının qalınlığı 5, 8-ci mertebeden yuxarıda ise 4 metre çatır. Qala 8 gümbezden ibaretdir ki, onlar da qalanı 8 mertebeye bölür. Her mertebe yonma daşlarla tikilmiş, günbez formalı tavanla örtülmüşdür. Daşla hörülmüş bu tavanların ortasında dairevi deşikler vardır. Deşikler şaquli xett istiqametindedir. Bele ki, VIII mertebenin tavanının ortasında olan dairevi deşikden baxdıqda birinci mertebenin döşemesini görmek mümkündür. Qalaya yegane giriş yolu onun qerb terefinde, yerin evvelki sethinden 2 m hündürlükde ve 1,10 m eninde olan tağlı qapı yeridir. Qız qalasının yuxarıdan görünüşü güneşi ve odu bildiren ve Azerbaycanda geniş yayılmış "buta" işaresine oxşayır.

Qız qalası unikal-konstruktiv quruluşuna göre neinki Azerbaycanda, elece de yaxın Şerqde analoqu olmayan bir abidedir.

Adının menşeyi efsanelerle bağlıdır

Qalanın adının etimologiyası, teyinatı ile bağlı mübahiseler indiye qeder sengimek bilmir. Onun ucaldılma tarixi ve mahiyyeti yeterince müemmalıdır. Qız qalasının adının menşeyi çoxsaylı efsanelerle bağlıdır. Bezi müelliflere göre, qalanın qızla bağlı efsaneye (Bakı xanının qızı) esasen Qız qalası adlandırılmasıdır. Bele ki, efsaneye göre, qardaşı (bezi menbelerde hökmdar atası) terefinden qalada saxlanılan qız bu ezaba dözmeyerek özünü qalanın başından ataraq Xezer denizinin sularına qerq etmişdir. Söylenilen diger efsanelerden biri de şahın aşıq olduğu ve evlenmek üçün qala tikdirmeyi ona şert qoyan bir qıza hesr olunanıdır. Bir çox alimlerin fikrince, bu gözetçi qalası ve yaxud müdafie istehkamlarının bir

[1] 2 3 4 >>