Şamaxının Gülüstan qalası

Tarixi abidelerimiz

Gülüstan qalası Şamaxı şeherinin şimal-qerbinde, sıldırım qayalı bir dağın zirvesinde tikilmişdir. Engexaran kendinin yanında yerleşir. Vaxtile Şirvanşahların qerargahı ve herbi istehkam menteqesi olmuş bu qala tarix boyu baş veren vuruşmalar ve zelzeleler neticesinde tamamile uçulub dağılmış, indi onun yalnız bezi bürc, divar ve binalarının xarabalıqları qalmışdır.

Qalanı şerq terefden Pirdireki dağı ehate edir. Sıldırım qayalı bir dere Pirdireki dağını Gülüstan qalasının yerleşdiyi dağdan ayırır. Dağın cenub eteyinde Xınıslı kendi, qerb terefinde 6-7 km mesafede Meyser dağı ve Meyseri kendi yerleşir. Gülüstan qalasında tikilmiş istehkamlar esas etibarile iki hisseden ibaretdir: birinci, qalanın yerleşdiyi dağın yuxarısındakı keçmiş şeher yerini ehate eden ve qonşu Xınıslı kendinden aydın görünen ön istehkamlardır. İkincisi ise dağın en yüksek zirvesinde tikilen ve uzaqdan kesilmiş konusa oxşayan iç qalanın - “Narın qalanın” istehkamlarıdır.

Gülüstan qalasının tikildiyi dövr haqqında helelik deqiq melumat yoxdur. Tarixi menbelerde ereb istilası dövründe Şirvanda yaşayan ehalinin dağlara çekilib, müqavimet göstermeleri haqqında melumatlara tesadüf olunsa da, Gülüstan qalasının adına rast gelinmir. Bu barede XII esrin evvellerinden başlayaraq aydın melumat var. Meselen, 1123-cü ilde Selcuq Sultan Mahmud (1118-1131) Şamaxını tutan zaman gürcü çarı David (1089-1125) Sultan Mahmudun yazdığı hedeleyici mektuba cavab olaraq böyük ordu ile Şamaxıya hücum edir, çar David birinci növbede “Şirvanşahın iqametgahı olan Gülüstan qalasını” ele keçirir.

Bu dövrde Gülüstan qalasının ezemetli ve mükemmel bir qala olması Xaqaninin (1120-1199) eserlerinde de öz eksini tapmışdır. Qala monqol istilası dövründe de alınmaz bir yer olmuşdur.

Menbelerin verdiyi melumata göre, “Monqollar Şamaxını mühasire etdikleri dövrde Şirvanşah alınmaz qalalarının birinde gizlenmişdir”. Monqolların bu dövrde Şirvanşaha sülh teklif etmeleri

[1] 2 3 ... 7 >>