Azerbaycan erazisinin elverişli tebii-coğrafi mühiti hele qedimden insanların burada mesken salmasına şerait yaratmışdır. Antik müellifler Herodot (e.e. V esr), Polibi (e.e. teqr. 200 - e.e. teqr.120), Strabon (e.e. 64/63 - eramızın 23/24), Klavdi Ptolemey (teqr. 90 - teqr. 160) ve b. öz eserlerinde Azerbaycanın coğrafi mövqeyi, serhedleri, çayları, yaşayış menteqeleri, burada meskunlaşmış tayfalar, Xezer denizi, onun heç bir denizle elaqesi olmaması ve s. haqqında melumatlar vermişler.


Daha sonralar ereb coğrafiyaşünasları ve seyyahlarından İbn Xordadbeh (teqr. 820/826 - teqr. 912-913), Ebu-İshaq İstexri (teqr. 820-934), Azerbaycan alimi Mehemmed Naxçıvani (XIII esrin sonu - XIV esrin 2-ci yarısı), İran alimi Reşideddin Fezlullah (1247-1318) ve b. eserlerinde Azerbaycanın iqtisadiyyatı, inzibati bölgüsü, dağ ve çayları, şeherleri, onların arasındakı mesafeler, ticaret yolları ve s. haqqında yazmışlar. Alban (Qafqaz) tarixçisi Musa Kalankatlı (VII - VIII esrler) "Alban tarixi" eserinde Albaniyanı şöhretli, tebieti zengin ve ehalisi çox olan ölke kimi tesvir etmiş, orada çoxlu mehsuldar torpaqların, gözel bağların ve yaşıl çöllerin olmasını göstermişdir.

Venesiyalı F.Mauronun dünya xeritesinde (1459), Elşerifin (1601), alman alimi ve seyyahı A.Olearinin (1647) xeritelerinde, hemçinin I Pyotrun tapşırığı ile (1720) tertib olunmuş ve 1723-cü ilde neşr edilmiş "Şerqi Zaqafqaziya ve Xezer denizi" xeritesinde Azerbaycanın yaşayış menteqeleri, gölleri, çayları ve s. gösterilmişdir. Azerbaycan coğrafiyaşünası Ebdürreşid Bakuvi Azerbaycanın iqlimi, Bakının tebieti ve burada neft çıxarılması, Hacı Zeynalabdin Şirvani ve Abbasqulu ağa Bakıxanov Azerbaycanın coğrafiyası haqqında fikir söylesmişler. Azerbaycan erazisinin öyrenilmesinde hemçinin V.Abix, İ.Fiqurovski, A.Zaxarov ve başqalarının xidmeti olmuşdur. Azerbaycan Respublikasının erazisinin kompleks tedqiqine ise Sovet hakimiyyeti illerinde başlanmış, müxtelif miqyaslı xeriteler tertib edilmiş, samballı coğrafi

[1] 2 >>