yaramazlar istisna olmaqla, sağlam düşünceli bütün insanlar senin Peterburqda olmağının ehemiyyetini anlayır. Ona göre de sen orada qalmalı ve yaşamalısan. Sonra her hansı hadise baş verse bele seni, senin biliyini, tecrübeni ve üreyini xalqdan heç kim mehrum ede bilmez ve bunu sen bilmelisen ki, sen xalqa daha çox lazımsan".

Lakin 1905-1907-ci iller inqilabının meğlubiyyetinden sonra irticanın yeniden baş qaldırması neticesinde E.Topçubaşov 1910-cı ilde Moskvanı terk ederek, Bakıya dönmeli olmuşdur. Topçubaşov 1914-cü ilde Bakıda 45 neferden ibaret "Meşveret meclisi" teşkil etmiş, müselmanların "Telebler paketi"ni hazırlayaraq, çar hakimiyyeti orqanlarına göndermişdir. O, 1916-cı ilde Tiflisde toplanan Qafqaz milletleri yığıncağında Azerbaycanı temsil etmişdir. Rusiya Dövlet Şurasının müşairesinde (1917, 12-15 avqust, Moskva) Topçubaşov Rusiya müselmanlarının 8 demokratik teşkilatı adından geniş nitq söylemiş, Rusiyada "dövlet quruluşunun esasına müselman xalqlarının öz müqedderatlarını teyini şüarının qoyulduğunu" da beyan etmişdir. Topçubaşov 1917-ci ilin sonuna kimi Müselman Milli Komitesine sedrlik etmiş, hemin il Rusiya Müessisler Meclisine nümayende seçilmişdir.

Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti elan olunduqdan sonra, Topçubaşov yeni yaranmış müsteqil milli dövletin dünyada tanıdılmasında evezsiz xidmetler göstermişdir. Feteli xan Xoyskinin 1918-ci il iyunun 17-de Gencede teşkil etdiyi 2-ci hökumet kabinesi terkibinde evvelce portfelsiz nazir, avqustun 20-den xarici işler naziri olmuş, avqustun 23-de ise Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinin fövqelade elçisi ve selahiyyetli naziri kimi İstanbula gönderilmişdi. İstanbulda qızğın diplomatik fealiyyet gösteren Topçubaşov 1918-ci il oktyabrın 2-den 1919-cu il yanvarın 16-dek burada 36 resmi görüş keçirmiş, danışıqlar aparmış, 1919-cu il yanvarın 10-da Sultan Mehmetle görüşmüşdür. Elimerdan bey Sultana "... azerbaycanlıların bedxahları hemişe olub ve yene de var. Amma sizi emin etmeye cüret edirem ki, Azerbaycan

<< 1 2 3 [4] 5 6 ... 9 >>