lazımdır, yoxsa Azerbaycan taxtı?”. Müqeddes Sefevi xanedanının etiqad sahibleri... Azerbaycan taxtı” cavabını verdiler.

Bu tarixi mükalime bir neçe cehetden ehemiyyetlidir: evvela ona göre ki, İsmayılı erken yaşlarından herbi yürüşlere sövq eden ehtirasın neden – intiqam hissindenmi, şie teessübündenmi tekan almasından asılı olmayaraq bu meqamda o ali meqsedini mehz yeni, qüdretli dövlet qurmaqda görürdü. İkincisi, İsmayıl bu dövleti Azerbaycan dövleti kimi derk ve beyan edirdi. Üçüncüsü, eger 1499-cu ilde yeddi müridi ile Gilandan Erdebile hereket eden İsmayıl hele terbiyeçilerinin, meslehetçilerinin tehrikiyle, tesiriyle hereket edirdise - Gülüstan qalasının altında o, artıq öz eyanları ve emirleri qarşısında möhteşem tarixi meqsed qoyan müsteqil şexsiyyetdir.

Hemin tarixi meqsedi heyata keçirmek üçün İsmayıl 1501-ci ilde Ağqoyunlu Elvend üzerinde qelebeden sonra Tebrize daxil olaraq özünü şah elan etdi. Şeyx Heyderin çata bilmediyi meqsede oğlu İsmayıl nail oldu, Azerbaycan torpağının böyük bir qismi vahid Qızılbaş dövletinde birleşdirildi.

Mehz bu yeni yaranmış dövletin qüdretinden qorxuya düşmüş qonşu hökmdarlar öz hesedlerini, telaşlarını, düşmençiliklerini dini şüarlarla meydana atdılar. “İslamı sarsıdan”, Avropa kafirlerinden de tehlükeli bela saydıqları qızılbaşlara qarşı fetva verir, cihada çağırırdılar. Buna baxmayaraq, “şie bayrağı altında inkişaf eden Sefeviler herekatının meqsedi Azerbaycanı siyasi cehetden birleşdirmek idi” ki, qısa müddet erzinde buna nail olundu. Şah İsmayılın ilk dövrlerde yalnız Azerbaycan torpaqlarını ehate eden dövleti sonrakı merhelede öz müridlerinin arzularına emel ederek bir sıra başqa erazileri de öz dövletinin terkibine daxil etdi.

Orta esrler Şerqinin böyük bilicisi B.N.Zaxoder Sefeviler dövletinin yaran­masında Azerbaycanın rolu mövzusuna toxunaraq yazırdı: “Sosial-iqtisadi inkişafın nisbeten yüksek pillesinde olan Azerbaycan XVI esrin evvelinde Cenubi Qafqaz ve İran erazisinde yaranmış geniş

<< 1 ... 4 5 [6] 7 8 ... 14 >>