rebiessani ayında (19.10.-16.11.1175) öldü. Bu, onun ölümünün daha deqiq tarixidir ve resmi saray dairelerine daxil olan Ravendinin melumatlarına esaslanır. Ravendi yazır ki, Sultan Arslan şah 571-ci il cumad es-sani ayının ortalarında (17.12.1175-14.01.1176) öldü ve el-Hüseyni de bunu tesdiq edir. O yazır ki, sultan "Atabey Eldenizin ölümünden iki ay sonra" öldü.

Azerbaycan Atabeyleri dövletinin yaradıcısı Şemseddin Eldenizin hakimiyyetine yekun vurarken, qeyd etmek lazımdır ki, o, ona tabe erazini genişlendirmeye çalışır ve öz müasirleri vilayet hakimlerinin üsulları ile - emirlerle vaxtaşın ittifaqdan istifade ederek, hemin anda da hemçinin dönükcesine ve saymazyana hereket edirdi. Buna baxmayaraq, Böyük atabeyin her şeyden evvel merkezi hakimiyyetin herbi qüvvelerinin ve maddi ehtiyatlarının möhkemlendirilmesine yöneldilen fealiyyetindeki yaradıcı anlar bize daha ehemiyyetli görünür. Bütün dövlet quruluşu sisteminin nizama salınması, her şeyden evvel, vassalların merkezi hakimiyyetle bağlılığının möhkemlendirilmesi, sözsüz ki, herbi qüdretin güclendirilmesi ile bağlı idi. Bir daha yada salaq ki, Sultan Mesudun bütün hakimiyyet dövrü emirler ittifaqı ile ara müharibelerinde keçmiş ve Sultan hökumeti mehz herbi gücsüzlüyü ucundan bu mübarizede sert ve müsteqil mövqe tuta bilmedi. Merkezden qaçan qüvvelerin öz fealiyyetlerini davam etdirmelerine, xarici siyasetin mürekkebleşdiyi dövrde emirlerin merkezi hakimiyyetden müsteqilliye can atmalarının güclenmesine baxmayaraq, adi serkerdelerden olmayan atabey Eldenizin herbi qüdreti ile sultan suverenliyinin birleşmesi, feodal iyerarxiyasında Böyük Atabeyin birinciliyinin resmi tanınması sultanlıq erazisinde siyasi veziyyetin sabitleşmesine sebeb olmuşdu. Eldeniz esas qüvvelerini Gürcüstan ile mübarizeye tesadüfen toplamamışdı ve öz hakimiyyetini berqerar etdikden sonra, adeten, güclü qonşuları ile, xüsusen Xarezmşahlar dövleti ile uzun münaqişelerden qaçırdı. Eldenizin ardıcıllığı ve feal gücü, sultan

<< 1 ... 16 17 [18] 19 >>