1917-ci ilde Rusiyada baş vermiş inqilab neticesinde Romanovlar sülalesine son qoyuldu. Neticede rus imperiyası dağıldı. Xalqlar öz müqedderatlarını özleri hell etmeli oldular. Bu imkandan istifade ederek 1918-ci il mayın 28-de Azerbaycanın milli qayeli, milli tefekkürlü övladları Azerbaycan Demokratik Cümhuriyyetini elan etdiler. 1918-ci il mayın 28-de Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti (1918-1920) – müselman Şerqinde ilk dünyevi demokratik dövlet yaradıldı. Bu respublika milletimizin tarixi yaddaşında Azerbaycan dövletçiliyinin ilk tecrübesi kimi iz qoymuşdur. ADC tekce Azerbaycanda deyil, bütün Şerqde ilk demokratik respublika idi. Bu Respublika parlamentli dövlet idi. Onun dövlet atributları – bayrağı, himni, gerbi qebul edildi. Üç rengli bayrağında türkçülük, islamçılıq ve avropalaşmaq bir vehdetde idi. Ancaq ADC cemi 23 ay yaşaya bildi. 1920-ci il aprelin 28-de bolşeviklerin 11-ci ordusu Azerbaycanı işğal etdiler ve respublika süqut etdi. Respublika Günü 1991-cı ilden - dövlet müsteqilliyinin berpasından sonra - dövlet bayramı kimi qeyd olunur.

1917-ci ilde Rusiyada baş vermiş Fevral inqilabı neticesinde Rusiya devrildi. Ölkede çarizmin mezlum veziyyete saldığı xalqların milli herekatı başlandı. 1918-ci il mayın 28-de Mehemmed Emin Resulzadenin başçılığı altında Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti (1918-1920) – müselman Şerqinde ilk dünyevi demokratik dövlet yaradıldı. Bu respublika azerbaycanlıların tarixi yaddaşında Azerbaycan dövletçiliyinin ilk tecrübesi kimi iz qoymuşdur.[3]

Mehemmed Emin Resulzade terefinden esası qoyulan Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti türk ve islam dünyasında ilk parlamentli respublika ve ilk demokratik, hüquqi ve dünyevi dövlet nümunesi idi.

Azerbaycan müveqqeti hökumetinin ilk başçısı ise Feteli Xan Xoyski idi. Milli Şura 10 gün Tiflisde işledikden sonra Genceye köçürüldü. Yalnız 1918-ci ilin sentyabrında Türkiye ordusunun rehberliyile – Bakı daşnak-rus qüvvelerden temizlendikden sonra milli hökumet Genceden Bakıya köçdü.

Müsteqil

[1] 2 3 >>