Şirvan tenburu armudşekilli olub, saz tipli aletler ailesine mensubdur.



İki, bezen üç simden ibaret çox sade quruluşlu bu musiqi aleti indi de Yaxın Şerq ve xüsusen Orta Asiya xalqları arasında geniş yayılmışdır. Tenburun çox qedim tarixi vardır. El Ferabi onun islam dininden evvel yaranmasını qeyd edir. Orta esrlerde saray ve folklor musiqisinde geniş istifade olunan tenbur aleti haqqında klassiklerin yaradıcılığında ve elece de miniatür senet eserlerinde kifayet qeder melumat verilmişdir.



Füzulinin "Yeddi cam" eserinde tenbur bele tesvir edilmişdir:

Reğbet ele tenbure müğenni gel ürekden,

Reğbet açarı ile ona bir qapı aç sen.

Açcaq bir qapı, zahir olub neşeler ondan,

Qelbler gülerek daim olar gül kimi xendan.



O, orta esrlerde Azerbaycanda çox geniş yayılmış ve "Şirvan tenburu" adı ile meşhur olmuşdur. Tebrizliler terefinden çox sevildiyi üçün sonralar "Şirvan Tebriz tenburu" kimi de adlandırılmışdır.



Tenbur ifaçılığı Azerbaycanda XIX esrin ikinci yarısından etibaren tedricen tenezzül etmişdir... Çox növlü alet sayılır. Onun Bağdad, Xorasan, Hind, Şirvan ve Efqan növleri menbelerde qeyd edilir. Bezi növleri kamanla çalınıb ve "ney tenbur"u adlanıb. Şirvan tenburu kiçik çanaqdan ve uzun qoldan ibaretdir. Çanağı tut, armud, qolu ve kellesi qoz, üzü ise tut ve yaxud şam ağacından hazırlanır. Qoluna 14-17 perde bağlanır. Bundan elave, bezen aletin üz hissesine 34 perde yapışdırılır ki, bunlara da "xas perdeler" deyilir. Şirvan tenburu iki simden ibaretdir. Alet barmaqla çalındığına göre simler bir-birinden 20 mm aralı yerleşdirilir. Şirvan tenburunun köklenme qaydası da saza benzeyir. Birinci simde melodiya ifa olunur, ikinci sim ise musiqinin xarakterinden asılı olaraq, müxtelif cür köklenir.



Tenbur Azerbaycan simli çalğı aletleri arasında yegane aletdir ki, sağ elin baş ve orta barmaqları ile ifa olunur. Bezen sağ elin şehadet barmağına geydirilen üsküyün altına qoyulmuş mizrab ile de çalınır. Tenburun ümumi

[1] 2 >>