Yatıq sazlar ailesine mensub olub, dartımlı-simli musiqi aletidir.

Yaxın ve Orta Şerqde, elece de Azerbaycan erazisinde tarixen geniş yayılmışdır.

Azerbaycan klassiklerinden Nizami Gencevinin, Mehemmed Füzulinin ve başqalarının eserlerinde qanun haqqında melumat verilmişdir. XII esrde yaşayıb yaratmış, Şerq musiqi elmini derinden bilen şaire Mehseti Gencevi qanun ve çeng aletlerinin meharetli ifaçısı olmuşdur.



Esasen, qadınlar terefinden ifa edilen bu aleti Füzuli "Yeddi cam" eserinde bele tesvir etmişdir:



Bir gün gece meclisimiz vardı ki, ondan

Çox-çox uzağa qalmış idi derd, qem, hicran.

Xam neğmelerle ederek alemi memnun,

Bir huri melek çalırdı iri bir qanun.



Qanun miniatür senet eserlerinde de öz eksini tapmışdır. Uzun tarixi inkişaf yolu keçen bu alet zaman-zaman formalaşaraq dövrümüze kimi gelib çatmışdır.



Üzeyir Hacıbeyli qanunun keçmişde de tekmil alet kimi istifade edildiyini qeyd ederek yazır: "Bu gün her bir musiqar üçün piano çala bilmek vacib olan kimi, Şerq musiqiçileri de öz çalğılarından elave, qanun çalmağı dexi borc bilirmişler".



Qanunun terefleri müxtelif bucaqlı taxta qutudan ibaretdir. Alt ve yan hisseler ağcaqayın, qoz ve diger berk ağac materiallarından hazırlanır. Aletin üst hissesinin 3/4-ü 4 mm qalınlığında şam ağacından olan taxta üzlükle, qalan hissesi ise balıq derisi ile örtülür. Ağacla örtülen hissede üç rezonator oyuğu olur. Deri ile örtülmüş hissede ise aletin eni boyu bütöv bir taxta xerek yerleşir. Simler aletin gövdesindeki xüsusi oyuqlara berkidilerek bu xereyin üzerinden keçib aşıqlara bağlanır. Aşıqlar olan hissede simlerin altında demir lingler yerleşir. Bu linglerle simler qaldırılıb-endirilerken ton ve yarımtonlar elde edilir. Qanuna üçleşdirilmiş 24 sıra (ümumi sayı 72) sim bağlanılır. İlk dövrlerde simler bağırsaqdan ve ya ipek sapdan xüsusi üsulla hazırlanırmışdır. Hazırda kapron simlerden istifade edilir. Diz üstüne qoyulan qanun her iki elin adsız barmaqlarına

[1] 2 >>