Azerbaycan simli musiqi aletleri arasında texniki ve dinamik imkanlarına göre müasir tar en mükemmel ve tekmil çalğı aletidir.



Dahi bestekar Üzeyir Hacıbeyli tarın texniki ifaçılıq imkanlarına, akustik seslenme xüsusiyyetlerine istinad ederek yazır: "Tar Şerq musiqi tehsilini artıra bilen aletlerden en qiymetlisi ve en mühümüdür".



"Tar" sözünün farsca lüğeti menası tel, sap demekdir. Başqa musiqi aletleri kimi, tebiidir ki, müasir tar da özünden evvelki qedim simli musiqi aletlerinin esasında yaranmış ve esrler boyu formalaşmışdır.



Tarın adına Orta esr klassiklerimizden Qetran Tebrizinin, Nizami Gencevinin, Mehemmed Füzulinin ve başqalarının eserlerinde rast gelmek olur.



N.Gencevinin "İsgendername" eserinde şair tarı bele tesvir edir:

Müğenni, tek birce gece de çal tar,

Meni bu dar yolda ezabdan qurtar!

Belke, genişlensin, açılsın yolum,

Köçüm, bu daşlıqdan asude olum...



Dütar, setar, çahartar, penctar ve şeştar kimi simli musiqi aletleri tarın müxtelif növleri hesab edilir. Ebdülqadir Marağai "Meqasid el-elhan" eserinde şeştar (6 simli) barede melumat vererek, onu geniş tesvir etmişdir.



Orta esr resm eserlerinde de tarın tesvirine rast gelmek olur. 1816-cı ilde Ebu Qasım Tebrizinin yağlı boya ile çekdiyi "Tarçalan qız" eseri bu baxımdan maraqlıdır. XIX esrin II yarısında Mirze Sadıq Esed oğlu (Sadıqcan; 1846-1902) terefinden tarın quruluş ve formasında deyişiklikler edilmiş, simlerinin sayı artırılaraq 5-den 11-e çatdırılmışdır. O, tarın tutma qaydasında da deyişiklikler ederek tarı diz üstünden sineye qaldırmışdır.



Sedefle işlenmiş tar Azerbaycan Musiqi Medeniyyeti Dövlet Muzeyinde qorunub saxlanılır.



(XX esrin evvelleri) Müasir tar ifaçılığı XX esrde daha güclü inkişaf merhelesine başlamışdır. Bele ki, 1931-ci ilde Ü.Hacıbeyov ve M.Maqomayevin teşebbüsü ile yaradılmış ilk notlu xalq çalğı aletleri orkestrinde tar aparıcı alet kimi esas yeri tutmuşdur. Esası Ü.Hacıbeyov terefinderı

[1] 2 3 >>