AZERBAYCAN PALEOLİT DÜŞERGELERİ
Azerbaycan Elmler Akademiyası Tarix İnstitutunun Paleolit arxeoloji ekspedisiyası Memmedeli Hüseynovun rehberliyi altında 1960-1986-cı illerin iyun-iyul aylarında Azıx paleolit düşergesinde kompleks şekilde arxeoloji qazıntı işleri aparmışdır. Aparılan
arxeoloji qazıntılar zamanı düşergenin çöküntülerinde 10 arxeoloji tebeqe qeyde alınıb tedqiq olunmuşdur. Düşergenin
I-II tebeqelerinde aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı orta esrler, tunc ve eneolit dövrlerine aid maddi medeniyyet qalıqları;
III tebeqede aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı mustye medeniyyetine aid maddi medeniyyet qalıqları;
IV tebeqeden arxeoloji materiallar qeyde alınmamışdır;
V tebeqede aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı orta aşel;
VI tebeqeden qedim aşel;
VII-X tebeqelerde aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ise Quruçay medeniyyetine aid maddi medeniyyet nümuneleri tapılmışdır.
Azıx düşergesinin VII-X tebeqelerinden aşkar olunmuş arxeoloji materialların olduqca mühüm elmi ehemiyyeti vardır. Çünki hemin maddi medeniyyet nümuneleri mağara düşergesinde qedim insanların ilkin meskunlaşmasından xeber verir. Qedim Azıx sakinlerinin heyatında Quruçay vadisinin mühüm ehemiyyeti olmuşdur.
Azıx sakinleri emek aletleri hazırlamaq üçün çay daşlarını mehz Quruçaydan toplayıb mağaraya getirmişler. Eyni zamanda Azıx düşergesinin sakinleri Quruçay deresinde ovçuluq ve yığıcılıqla meşğul olmuşlar. Aparılan kompleks elmi tedqiqatlar zamanı melum olmuşdur ki, paleolit dövründe Quruçay deresinde ibtidai insanların yaşaması üçün zeruri olan bütün nemetler olmuşdur. Düşergenin VII-X tebeqelerinde aparılan arxeoloji tedqiqatlar zamanı tapılmış maddi medeniyyet nümuneleri yeni bir arxeoloji medeniyyetin müeyyen olunmasına zemin yaratdı. Ona göre de VII-X tebeqelerden tapılmış emek aletlerinin hazırlanma texnikası ve tipologiyasının özünemexsus cehetleri nezere alınıb, yeni aşkar olunmuş maddi medeniyyet nümunelerine Quruçay arxeoloji medeniyyeti adı
»Azerbaycan
»Oxu zalına keç