Tarixen her bir insan yaşadığı heyatı boyu saysız-hesabsız gülmeli, mezeli ehvalatlarla rastlaşmışdır. Getdikce insanlar arasında yayilan bele gülmeli ehvalatlar çoxaldıqca, onlardan en maraqlısını, en mezelisini xalq öz yaddaşına yazmışdır. Sonralar bütün folklor janrlarına sirayet etdiyi kimi, oyun havalarının da yaranmasına sebeb olmuşdur. Her bir mezeli reqs hansısa gülmeli bir tarixi ehvalatla bağlıdır ve öz musiqi mezmununda ve ya oynanılarken müxtelif çalarlar, müxtelif hereketler vasitesile bu gülüşü özünde eks etdirmişdir. Bele reqslerden “Kesme”, “Letife”, “Naz eleme”, “Xurcun”, “Qıtqılıda” (“Senemi” kimi de adlanır), “Naz-nazı”, “Kim-kime”, “Tapp eledi” (“Sürüşdüm-düşdüm” kimi de adlanır), “Matanı”, “Cığ-cığa”, “Qoçeli” ve başqalarının adlarını çeke bilerik.

Güclü improvize etmek bacarığına malik olan xanendeler bir muğamı hemişe eyni terzde oxumamışlar. Her defe müeyyen şöbe ve guşelerde ifalarına yeni xallar, bezekler, melizmler elave etmekle öz ustalıqlarını tesdiq etmişler. Onları müşayiet eden musiqiçiler de öz ifalarının daha da rengareng seslenmesi üçün, diger sazende destelerinden seçilmek üçün, muğam destgahlarına yeni aheng getirmek meqsedile müxtelif şöbe ve guşelerde “reng”leri müeyyen reqs havaları ile evez etmişler. Bildiyimiz kimi her bir reqs xasiyyetine, mövzusuna uyğun individual ada malikdir. Lakin reqs muğam destgahında reng kimi ifa edilerken hemin şöbe ve ya guşenin adını qebul edir. Meselen, “Aşxabadı” reqsi “Şüşter rengi” kimi, “Narınc” reqs musiqisi “Manendi-müxalif rengi” (Segah muğamında) kimi, “Novruzu” reqsi “Vilayeti rengi” (Rast muğamında) kimi, “Çervon” reqsi “Mahur rengi” kimi, “Balabeyi” reqs musiqisi “Şikesteyi-fars rengi” (Şur muğamında) kimi adlanır.

Bezi xalq reqslerimiz ifa olunduqları şöbe ve ya guşelerin xarakterini, mezmununu o qeder dolğun şekilde eks etdirir ki, xalq arasında öz adı ile yox, reng musiqisi kimi daha çox yadda qalmış olur. Bele reqslerden “Mercanı” (Müberriqe rengi), “Almazı” (Şüşter

[1] 2 3 ... 8 >>