Lakin bu mahnılar xanende terefinden ele seçilmelidir ki, onların quruluşu hemin tesnifin quruluşu ile oxşar olsun. Tesnif muğamın müeyyen şöbelerinde ifa edilir ve hemin şöbenin de adını daşıyır.

Tesniflerin metn esasını, esasen qezel, qoşma, bayatı, geraylı ve diger şeir formaları teşkil edir. Xanende müeyyen şöbede oxuyacağı tesnif ve ya xalq mahnısına muğamın xarakterine, ruhuna uyğun, hemin şöbenin mezmununu eks etdiren metn (şeir) seçmelidir.
Tesniflerden xanendeler öz ifaçılıq yaradıcılığında müsteqil şekilde oxunan mahnı kimi de istifade edirler. Bu zaman mahnı hem tesnif kimi, hem de öz adı ile teqdim oluna biler. Serbest mahnı kimi ifa edilen tesnifin müeyyen bir istinad perdesinden kiçik muğam parçası da ifa etmek mümkündür. Lakin bu xanendenin seçiminden asılıdır. O, mahnıda muğam oxumaya da biler.
Muğam yaradıcılığında xalq reqslerimizden de “tesnif” kimi istifade olunmuşdur. Reqsin mahnı kimi oxunması üçün ona söz, metn (şeir) elave olunmalıdır. Bilirik ki, Azerbaycan muğamları XIX esrin ikinci yarısından başlayaraq özünün yüksek inkişaf merhelesine qedem qoymuşdur. Bu dövrde Azerbaycanın bir çox bölgelerinde (Şuşa, Bakı, Şamaxı ve Şeki) muğam mektebleri fealiyyet göstermiş, müxtelif şeher ve kendlerden buraya xanendeler öz sazende desteleri ile axışıb gelmiş, öz istedad ve bacarıqlarını nümayiş etdirerek xalq arasında tanınmış ve sevilmişler. Hemin dövrden beri, esasen xanendeler terefinden bir çox reqs musiqisine metn (şeir) elave edilerek, onların muğamın müeyyen şöbelerinde “tesnif” kimi oxunması mümkün olmuşdur. Bele reqslerden “Şuşa” (Segah tesnifi), “Dağıstan” (Bayatı-Şiraz tesnifi), “Gülgezi” (Şur tesnifi), “İnnabı” (Mahur tesnifi), “Kesme” (Segah tesnifi) ve başqalarını göstere bilerik. Bu reqsler mahnı ve tesniflere çevrildikden sonra xalq arasında artıq öz adı ile deyil, onun musiqisine qoşulmuş metnin adı ile tanınmışlar. Meselen, “Dağıstan” reqsi hal-hazırda “Ay Gülebetin” xalq mahnısı kimi şöhret tapmışdır.

<< 1 ... 3 4 [5] 6 7 8 >>