Turacı - Azerbaycan qedim qadın xalq reqsi.

Turaci reqsi

Texnikası:
Solo reqs

Musiqisi:
Mahur muğam üstünde

Menşeyi:
Azerbaycan

Yaranma tarixi:
XIX esrin evvelleri

Qedim xalq reqsi "Turacı" lirik ve ince melodiyası ile seçilir ve qadınlar tereifnden ifa edilir. Gözel dağ quşuna hesr edilmiş qedim, teqriben XIX esrin evvellerinde aid olan reqsdir. Azerbaycanın her yerinde geniş yayılmışdır. Hezin, qelboxşayan musiqisi var. Reqs bir növ turacın uçuşunu xatırladır. Reqqasenin her bir hereketi quşun uşuçunu, havada süzmesini xatırladır.

Turacı reqsine dair Naxçıvanda bele bir efsane var. Qarabağ xanı Necefqulunun çox qeşeng bir reqqası varmış, xan onun gözelliyini, meharetini çox qiymetlendirermiş. Bir defe xanın oğlunun toyunda bu reqqas reqs senetinin çox ince, çox gözel möcüzelerini nümayiş etdirir. Bu menzereye heyran qalmış xan ucadan deyir : - Sen lap turac kimi oynayırsan. O vaxtdan beri hemin reqqasın oynadığı reqsi "Turacı" adlandırırlar. Gözel dağ quşuna hesr edilmiş qedim reqsin adı Naxçıvan Müellimler İnstitutunda yaradılmış qızlardan ibaret folklor reqs kollektivine verilerek yaşadılır.

Mezmun
"Turac çıxır meydana, oynayır, sağa-sola baxır ki, görsün ovçular var, ya yox. Özü üçün çemenlikde şellene-şellene gezir ve özünü xoşbext hiss etdiyi bir vaxtda ovçu gizlendiyi yerden çıxıb onu vurur. Gülle qoluna deyir. Turac yere yıxılır, ölümle çarpışır. Allaha, Güneşe yalvarır ki, onu sağaltsın. O, yerde çox müsibet çekir, ha qalxmaq isteyir, qalxa bilmir, neçe defe yere deyir. Nehayet, qalxır, uçmaq isteyende yene yıxılır. Axırda qalxa bilir, uçur Güneşe sarı ve tebiete qovuşur."