Tarixi
Azerbaycanda xalq reqslerinin çox qedim tarixi var. Bunu qedim Mezolit dövrüne aid olan Qobustan qayaüstü resmlerinde eksini tapan reqs sehneleri sübut edir. Hele eramızdan 2-3 min il evvel, tunc dövründe Azerbaycanda reqs seneti insanların meişetinde, adet-enenesinde müeyyen mövqe tutub. Azerbaycanda ibtidai xalq musiqi aletleri meydana gelmezden çox-çox evvel reqs insanların çepik çalması ile elde edilen ritmik zerblerin müşayieti ile yaranıb. Müxtelif peşelerle, hetta ovçuluqla meşğul olan tayfalar öz sehrli ayinlerini çeviklik, qıvraqlıq, insan gücünü nümayiş etdiren plastik hereketlerden ibaret reqslerle heyata keçiribler.

Haqqında
Ha xışla ifadesinden götürülen milli reqs çox coşqun, şen, esasen yüngül hoppanmalar xarakterinde ifa olunur. Bezi reqslerde, xüsusen "Halay" reqsinde olduğu kimi üzbeüz desteler dayanırlar. Aradakı mesafe 5-6 metr olur. Destenin ortasında solist qız dayanır. Onu reqse devet edir ve bu hereketleri ederken metni oxuyur. Qalan qızlar ise hemin setirden sonra uca sesle "Haxışta" deyirler. Reqsin musiqisi olmadığına göre ifaçı metni "Meyxanada" olduğu kimi söyleyir. Reqsi zerb aletleri (nağara, qoşanağara, dümbek) ile müşayiet etmek olar.

Novruz bayramında da haxışta oyunu oynamaq adetdir. Novruz bayramında oğlan ve qızlar teze paltar geyib çalıb oynayır, yallı gedirler, "haxışta", "benövşe", "kos-kosa" oynayırlar.