ermeni ehalisi ise sert tebietli dağlıq yerlerde perakende halda yaşayırlar. Ermeni kişilerinin çox böyük hissesi (15 yaşdan 40 yaşadek) ehtiyac üzünden her qış Xezer sahillerine, Bakıya ve Tiflise qazanca yollanırlar. Burada onları nökerçilik xidmeti, küçe heyatı celb edir. Azerbaycanlılara geldikde, onlar düzenliklerde ve yaxşı ekinçilik şeraitinde yaşayırlar".

Bu elbette, tebii prosesin gedişinde olmuşdu. Diger xalqlar gelenedek bütün mehsuldar torpaqlarda yerli ehali meskunlaşmışdı ve onlar terefinden istifade olunurdu. Bunu ermeni alimi Q.A.Yezov da (1908-ci il) tesdiq edir: "Yeni veten ermenileri o qeder de xoş qarşılamadı, çünki serbest dövlet torpaqları çox az idi".
Seyyahların, alimlerin, tacirlerin, diplomatların ve digerlerinin qeydleri, elece de arxeoloji qazıntılar sübut edir ki, bu torpaqlarda qedimlerden beri çox böyük hecmde taxıl, düyü, küncüt, soya bitkileri, çuğundur, qovun, qarpız, üzüm, alma, nar, heyva ve buna benzer diger ekinçilik, bağçılıq ve bostançılıq mehsulları yetişdirilirdi.
Bitkiçiliyin bu mehsulları, elece de teze ve qurudulmuş balıq, kürü, bal, kere yağı ve diger heyvandarlıq mehsulları ile neinki yerli ehali temin olunur, hem de qonşu, yaxın ve uzaq ölkelere ixrac edilirdi. Bu tekzibedilmezdir ki, esrler boyunca Qafqaz bazarları azerbaycanlılar terefinden istehsal edilen heyvandarlıq ve bitkiçilik mehsulları ile temin olunurdu. Misal üçün, Y.D.Anqabadze ve N.Q.Volkova, "Köhne Tiflis" kitabındakı qaynaqlara istinaden yazırlar: "Tiflis bazarlarına pendiri esasen osetinler, azerbaycanlılar getirir, pendiri habele, borçalılar (azerbaycanlılar - T.E.) da satırlar. Tiflis bazarlarında Azerbaycandan, Göyce gölünden (hemin etraf Ermenistana verilenden sonra "Sevan gölü" adlandırılır - T.E.) getirilmiş qızıl balığa böyük telebat var idi".

Belelikle, Zaqafqaziyada zengin metbex yaratmaq ve inkişaf etdirmek imkanına, metbex üçün güclü xammal bazasına malik esas xalq azerbaycanlılar olmuşlar.
Ermeni, gürcü, fars ve digerlerinin

<< 1 2 [3] 4 5 ... 7 >>