da atılır. Bu olmadıqda sudakı qatışıqların çökuntu vermesi uçun içinde su olan xususi qaba erik çeyirdekleri atırlar.

Belke de, tarixde suyun birinci ve en yaxşı tebii temizleyicisi indiyedek azerbaycanlılar terefinden istifade edilir. Bu - suyu temizlemek uçun istifade olunan su daşıdır. Su daşı qara ve ya ağ qumdaşından hazırlanmış içi oyulmuş piramidaya oxşayır, onun zirvesi aşağıya doğru olmaqla xüsusi ağac dayaqların üstüne yerleşdirir ve altına temiz suyun yığılması üçün qab qoyurlar. Daşı su ile doldurur, bir çox hallarda suyun içine gümüş eşya ve ya söyüd budağı atırlar. Daşın kapilyar mesamelerinden keçen su damcı-damcı aşağıdakı temiz su qabına yığılır ve bu zaman su tekce temizlenmir, hem de daşın mesamelerindeki tezyiqin ferqleri sayesinde ve kapilyardan keçmekle tebii yolla serinleşir.

Qeyd etmek gerekdir ki, yaşı 3700 il olan en qedim samovar Azerbaycanda (Şeki bölgesinde) tapılıb ve o, yaşı 2000 il olan Misir samovarından daha qedimdir. Bu ise kulinariyada çıxış nöqtelerinden biri, ocağın qabın çölünden onun içerisine keçirilmesi, suda su-hava balansının deyişilmesi, su mühitinde qida maddelerinin ayrılma hecminin ve buna müvafiq olaraq mayenin dadının deyişilmesidir.

Metbexe tesir gösteren növbeti mühüm faktor xalqın tarixi-coğrafi yerleşme mekanı, qonşu xalqlarla qarşılıqlı bağlılığıdır.
Qedim ticaret karvanlarının ve herbi yolların Azerbaycan erazisinden keçmesi metbeximize müeyyen tesir göstermişdir. Ümumtürk etnosuna mensubluq eyniadlı, eyni köke malik xöreklerin olmasına getirib çıxarsa da, Azerbaycan metbexini ümumtürk metbexinin tacı saymaq olar. Zövq yaxınlığı baxımından Azerbaycan metbexi Anadolu metbexine daha yaxındır.
Ereblerle uzunmüddeli elaqeler bizim metbexe qehve bexş etmiş, tarixi "İpek Yolu" uzaq Çinden bu yerlere çayı getirmişdir. Diger terefden, rus metbexi ile tanışlıq Azerbaycan metbexine "şi" ve "borş" (xalq arasında onları ümumilikde "borş" adı ile tanıyırlar) getirmiş, diger terefden Rusiya vasitesile tehrif

<< 1 ... 3 4 [5] 6 7 >>