olunmuş, ruslaşmış Avropa metbexi ile tanışlığa imkan yaranmışdır. XIX esrin sonlarında ve XX esrin evvellerinde neft senayesinin inkişafı ile bağlı olaraq Avropa metbexi ile birbaşa tanışlıq başlanır (bu proses günümüzde de müşahide edilir) ki, bu da yalnız restoran metbexine tesir göstermiş, ehalini alüminium qablardan istifadeye öyretmişdir ve bu müdaxile ehalinin sağlamlığına zererden başqa, xalq metbexine müsbet heç ne elave etmemişdir.

Azerbaycanlıların milli metbexine güclü tesir gösteren faktorlardan biri xalqın dini ve inanclarıdır. Zerdüştilik, ateşperestlik, Avesta felsefesi psixologiyada, adetlerde, Azerbaycan xalqının tefekküründe eksini tapmaqla yanaşı, metbexde de öz eksini tapmışdır. Aşpazın birinci kömekçisine - ocağa hörmet, bizce, buradan gelir. İşığa, oda inamın tesiri altında formalaşmış süfre adetleri ve xörekler bu gün de canlıdır. Uzun müddet, Azerbaycanda xristian dini mövcud olmuş ve mövcud olmaqdadır - bu faktorun da metbeximizde izleri qalır. Eyni zamanda, azerbaycanlıların artıq min ildir müselman olmaları ve islamın metbexe tesiri de şübhe doğurmayan faktdır. Qızıl qab-qacaqdan istifadeden imtina, donuz etinden imtina, spirtli içkilerden istifadenin yasaqlığı ve s. islam enenelerinin güclü tesirinden söz açır. Müxtelif bayramlar, ayinler ve oruc tutmaq da metbexe güclü tesir göstermişdir.

Qeyd edek ki, dinle bağlı olan metbex adetleri, qadağalar, meslehetler xüsusi tedqiqatların obyektidir. Burada yalnız bunu qeyd edek ki, dinin, xüsusen de islamın qidaya ve qida mehsullarına teleblerinin ciddi elmi bazası var. Meselen, islamda meyveleri ve denli bitkileri onların qabığını temizlemekle yemek meslehet görülmür. Amma elmde yalnız bu yaxınlarda keşf etmişler ki, suda hell olunan vitaminlerin ve mikroelementlerin esas hissesi bitkilerin öz qabığında olur ve s.

İqlimden sonra metbexe tesir eden başlıca faktor - ocaqdır. Misal üçün, Slavyan metbexinde, xüsusen de rus metbexinde bir çox şirin kökeler, suda bişme ve pörtleme xörekler

<< 1 ... 4 5 [6] 7 >>