Azerbaycan miniatüresi Yaxın ve Orta Şerq xalqlarının inceseneti tarixinin en maraqlı sehifelerinden birini teşkil edir.

Me’lumdur ki, Şerq xalqlarının miniatür seneti klassik Şerq poeziyası ile sıx elaqede olmuş, onun tesiri neticesinde inkişaf etmişdir. Mübaliğesiz demek olar ki, antik mifologiya qedim yunan seneti üçün olduğu kimi, klassik Şerq poeziyası da müselman Şerqinin miniatür üçün tükenmez menbe olmuşdur.

Dünya edebiyyatının dahi şairlerinden Firdovsi ve Nizaminin, Se’di Hafizin, Cami ve Nevainin, Xosrov Dehlevi ve klassik şerq poeziyasının başqa görkemli ustalarının ölmez eserleri ressamların tükenmez ilham menbeyi olmuş, onların senetini qabaqcıl, humanist ideyalarla, edebiyyet qazanmış füsunkar obrazlarla zenginleşdirmildir. Firdovsinin meşhur «Şahname» epopeyası, Nizaminin mehebbet lirikası, romantik ve felsefi-didaktik poemaları ressamların yaradıcılığına daha qüvvetli te’sir göstermiş, onları dini tessevürden, asketizmden uzaq, dünyevi hissleri, ülvi mehebbeti terennüm eden misilsiz senet eserleri yaratmağa ruhlandırmışdır.

Klassik şerq poeziyası miniatür senetinin neinki mezmununu ve ideya istiqametini müeyyenleşdirmiş, eyni zamanda onun bedii forması ve ifade vasitelerinin inkişafına da te’sir göstermişdir. Bu poeziyanın yüksek obrazlar alemi, zengin ve zerif dili, forma ve vezn müxtelifliyi, şe’riyyeti, musiqi ahengi ressamlara poetik tesvir diline uyğun gelen bedii forma, şerti dekorativ üslub, obrazlı ifade vasiteleri tapmağa geniş imkan yaratmışdır.

Mehz buna göredir ki, Yaxın ve Orta Şerq miniatürleri bedii forması ve üslubuna göre bir sıra oxşar cehetlere malikdir. Lakin illüstre edilen poetik metnin ümumiliyinden ve miniatür senetinin öz spesifikasından doğan bu yaxınlıqla beraber, her xalqın seneti ancaq ona xac olan xüsusiyyetleri ile seçilir ki, bu da hemin xalqın ictimai heyatı, estetik fikri ve bedii tefekkürünün inkişaf xarakteri ile şertlenir. Ereb ölkeleri, İran, Azerbaycan, Türkiye ve Orta Asiya miniatürlerinin oxşar

[1] 2 >>