yataqlarının icare sistemi keçmişin yarasız qalıqlarından biridir ve bu senaye sahesinin inkişafı üçün neft işinin teşkiline ehtiyac
var. 1872-ci ilde yeni qaydalar tesdiq olundu. Bu qaydalara esasen, dövletin icare hesabında olan neft menbeleri
herracdan ferdi şexslere ötürüldü. İcare sisteminin leğvi bütün neft işinde helledici dönüş yaratdı. Bu neft
ehtirası yalnız Klondaikdeki qızıl ehtirası ile müqayise edile biler. Bakıdakı neft yataqlarının qızğın istismarı
başladı ve ecnebi neft şirketlerinin kapital axını temin olundu. Qısa müddet erzinde Bakıda İsveç, İngiltere,
Fransa, Belçika, Almaniya ve Amerika firmalarının nümayendelikleri yaradıldı. Onlardan en meşhurları - Nobel
ve Rotşild qardaşlarının firmaları idi. 1873-ci ilden etibaren Bakının «Qara Şeher» adı ile meşhurlaşan «neft
kemeri» formalaşmağa başladı. Bundan bir qeder sonra Bakının «neft kendlerini» - Suraxanı, Bibiheybet,
Balaxanı ve Sabunçunu ehate eden Bakı senaye rayonu yarandı. 1848-ci ilde dünyada ilk neft quyusu burada
qazılmışdı, nefti neql etmek üçün ilk tankerler burada tikilmişdi (1880-1885), Bakı-Batumi neft kemeri
çekilmişdi (1897-1907). Nefte ve onun hasilatına hesr edilmiş ilk dövri neşr - «Neftyanoye delo» jurnalı da
(1899-1920) mehz Bakıda işıq üzü görmüşdü. XX esrin evvellerinde dünyada çıxarılan bütün neftin, demek olar
ki, yarısı Bakıda hasil edilirdi.
Neft senayesi ile yanaşı teserrüfatın diger saheleri de inkişaf etmeye başladı. Sement, mexanika ve pive
zavodları, elektrik stansiyaları, tökme karxana, tekstil ve tütün fabrikleri, buxarla işleyen deyirmanlar, banklar
açıldı. Ticaret ve gemiçilik firmalarının nümayendelikleri yaradıldı. Onlar arasında «Qafqaz ve Merkuri» de
vardı.
Hemin vaxt Rusiyanın deniz neqliyyatı vasitesi ile heyata keçirilen daşımaların 40%-i Xezer denizi ile
aparılırdı. 1883-cü ilde Bakını Tiflisle birleşdiren demiryolu açıldı, 1892-ci ilde şeherde ilk konka işe düşdü,
1900-cü ilde ise Rusiyanın merkezi quberniyalarına ve

<< 1 ... 9 10 [11] 12 13 ... 28 >>