şeraitinin pisleşmesi ve işsizliyin artması ile neticelendi. Ağır iqtisadi veziyyet 1901-ci ilde bir
sıra fehle tetillerine sebeb oldu. Bunlardan en böyüyü Bakı fehlelerinin 1903-cü ilin iyulundakı ümumi xarakter
alan tetilidir.
1904-cü ilin dekabrın 12-de "Balaxanı ve Bibiheybet fehlelerinin teşkilatı" bütün senaye işçilerini ümumi
tetile çağırdı. Nobel, Rotşild, Mantaşev ve Mirzeyevin medenlerinde iş dayandı, Bibiheybet, Qara ve Ağ
şeherin, Balaxanı-Sabunçu senaye rayonunun fehleleri de tetile qoşuldular. İlk günden bu böyük etiraz 40-a
yaxın firmanın fehle ve qulluqçunu öz sıralarında birleşdirdi. Dekabrın 30-da «Elektrik qüvvesi» zavodunda
fehlelerin böyük kütlesinin ehatesinde Rusiya fehle herekatının tarixinde «Mazut konstitusiyası» adı ile
meşhurlaşan ilk kollektiv müqavile imzalandı. Bakı fehlelerinin böyük uğuru olan bu müqavile onların maddi
veziyyetlerini yaxşılaşdırdı. 1905-ci il xalq kütlelerinin sosial ve milli esarete qarşı istibdadla mübarizesinde
kulminasiya merhelesi oldu. Bakı fehlelerinin yanvar ayındakı etirazları dekabrdakı ümumi tetilin davamı idi.
İstibdadın xalq herekatı ile mübarize formalarından biri millerarası qarşıdurmaya tehrik etmek idi. Bunlardan
biri 1905-ci ilin fevralında Bakıda teşkil olundu. Ehtirasları qızışdırmaq üçün çar hökumeti azerbaycanlı ve
ermeni burjuaziyası arasındakı müeyyen ziddiyyetlerden istifade edirdi. Polis ve qoşunlar yüzlerle insanın
ölümüne sebeb olan qanlı mübarizeye müdaxile etmirdi. 1905-ci ilin fevralında Bakıda ve Bakı quberniyasında
herbi veziyyet tetbiq olundu. Amma bir il sonra, yayda inqilabi feallığın yeni merhelesi başlandı. Fehle
etirazlarının qarşısını almaq üçün avqustun 22-de mühasire veziyyeti elan olundu. Çar hökumeti tetilçilere qarşı qoşun yeritdi, teqibler başladı. Şeherde polis terroru tüğyan edirdi. Eyni zamanda hökumet neft senayeçileri ile
fehleler arasında münasibetleri nizama salmağa çalışırdı. Bakının ve ona bitişik neft senayesi rayonlarının
idaresi

<< 1 ... 11 12 [13] 14 15 ... 28 >>