intruziv, metamorfik komponentlerinden teşkil olunmuşdur. Bunların yer üzerinde çıxışları erazinin 400 milyon illik geoloji tarixini berpa etmeye imkan vermişdir. Naxçıvan qırışıqlıq zonasının tektonik quruluşunda Hersen qırışıqlığını temsil eden Şerur-Culfa antiklinoriumu, Alp qırışıqlığında yaranmış Ordubad sinklinoriumu ve Naxçıvan çuxuru iştirak edir. Tektonik quruluşunun özülü ise Baykal tektonik siklinde (600 milyon il bundan evvel) yüksek derecede metamorfizme uğramış müxtelif menşeli ve terkibli (çöküntü, maqmatik ve sair) süxur qatları tebeqelerinden, Yer qabığının "qranit" qatından ibaretdir. Onların yer sethine yaxın yatımlarında Devon–Trias çöküntülerinn çıxışları sahesinde tesadüf olunur ve Dehne dayaq quyusunda 331 m derinlikde 1414 m-e qeder kesilibler. Dehne qalxıntısının Arazın sağ sahilinde metamorfik süxurlar Yer sethine çıxır. Erazinin derinlik quruluşunda Yer qabığının qalınlığı 48–54 km olaraq, "qranit" qatı 15–20 km-e, "bazalt" qatı 20–25 km-e çatır.[83]

Şerur–Culfa antiklinoriumu terrigen-karbonat ve karbonat fasiyası ve qalınlığı 3000–3600 metre çatan Devon, Alt Karbon, Perm ve Triasın lay qatları Dereleyez qitekenarı açıq deniz hövzesinin (400–211 milyon iller arasında) çökme süxurlarıdır. Dereleyez denizi erazide uzun süren kontinental quru paleocoğafi şeraiti evez etmişdir. Orta ve Üst Karbon dövründe hövzenin geotektonik inkişafını temsil eden boksit tezahürleri Yer qatının laterit aşınmasının mehsuludur. Derinlik qırılmalarında yerleşen kvarslı qabro-dolerit kiçik intruziyaları ile Gümüşlü sink-qurğuşun yatağı ve tezahürleri elaqedardır. Paleozoy ve Triasın çökme süxurlar qatında geniş yayılmış memulat daşları (çehrayı dolomit, araqonit) tikinti daşları (qara mermer, mozaika lövheleri üçün rengli üzlük daşlar) ve şüşe memulatı (kvarsitler, kvarsitli qumdaşılar) yerli senaye üçün ehemiyyet kesb edir.[84] Ordubad sinklinoriumu muxtar respublika erazisinin şimal ve şimal-şerq sahelerini ehate ederek, kenar serhedleri qerbde

<< 1 ... 18 19 [20] 21 22 ... 48 >>