Culfa–Eznebürt qırılması, şerqde ise Zengezur silsilesinden sonra Giryataq qırılması ile izlenir. Sinklinoriumun müsteqil geotektonik inkişafı Mezotetisin derya qabıqlı Zengezur troqunun Üst Tabaşirde başlanmasından sonra davam etmişdir. Onun quruluşunda iştirak eden Mezokaynozoy qatları müxtelif geodinamik şeraiti temsil edir. Sinklinoriumun qerb kenarındakı Alt Yura yaşlı bazalt vulkanizmi erazide riftogen proseslerin başlanğıcından ve Zengezur derya qabıqlı derin hövzenin emele gelmesinden xeber verirse, Yura dövrünün aalen – kellovey mertebelerinin ardıcıl gilli-qumlu qatları derin deryavari hövzeni passiv kontinental eteyinin çöküntüleridir.

Naxçıvan çuxuru Ordubad sinklinoriumu ve Şerur–Culfa antiklinoriumunun üstünü örtür ve bu prosesde qerbe doğru miqrasiya qeyd olunur. Dağarası çuxurun emele gelmesi bir neçe qırılmanın, esasen, onun şimal-şerq kenarı boyu izlenen Naxçıvan derinlik qırılmasının Oliqosen ve Miosen dövrlerinde aktiv fealiyyeti ile elaqedardır. Naxçıvan çuxuru etrafında baş veren zelzeleler bu qırılma ile bağlıdır. Hemin qırılma çöküntü qatlarının qalınlığına nezaret etmekle beraber, maqmatik proseslerin fealiyyet merkezi olmuşdur. Oliqosenin ekstruziv avtoplastik kütleleri (Qaracelal, Qurddağ, Xalxal, Qutandağ, Quyuludağ) qırılma boyu nüfuz etmiş ve Miosenin vulkanogen qatı (14,8–15,9 mln. il) Esedkef, Kaşırdağ ve Qırxlardağ sahelerini ehate edir. Antropogende isti mineral bulaqlar gölünde travertinler emele gelmişdir. Travertinlerden başqa Naxçıvan çökekliyinin tebii servetlerinden zengin duz (Duzdağ, Püsyan ve Nehremde), Palıqroskit gili (Yurdçu, Kabullu), gips – antihidrit – qaja ve teşenit üzlük daşı yataqları ve onun şimal-şerq kenarı boyu sepelenmiş filiz (uran, mis, bor) tezahürleri aşkar olunmuşdur. Darıdağ sürme-mergümüş yatağı da bu dövrde emele gelmişdir.[85]


Naxçıvan tebieti
Mineral sular
Mineral su bulaqlarının rengarengliyine göre Naxçıvan MR dünyanın en diqqetelayiq bölgelerindendir. Muxtar respublikanın 5,5 min km 2

<< 1 ... 19 20 [21] 22 23 ... 48 >>