sonu – I minilliyin evvellerinde Naxçıvan erazisinin tarixi mürekkeb ictimai – siyasi hadiselerle zengin olmuşdur. Bu dövrde Azerbaycan erazisinde Xocalı – Gedebey arxeoloji medeniyyetinin formalaşması prosesi getmişdir. Naxçıvan erazisinde bu medeniyyete aid abideler I Kültepe, Şahtaxtı, Kolanı, Sarıdere, Haqqıxlıq, Beyehmed, Qarabulaq, Zeyve ve sairleri aşkar edilmişdir. Bu abidelerin tedqiqi Xocalı – Gedebey medeniyyetini yaradan tayfaların qedim dövrden bu erazilerde meskunlaşmış aborigenlerden ibaret olduğunu göstermişdir.[20] Bu dövrde Naxçıvan erazisi üçün esas tehlüke qonşuluqda olan Urartu dövleti terefinden yaranmışdır. Culfa rayonu erazisindeki İlandağda e.e. 820 – 810-cu illere aid mixi yazılı kitabe aşkar olunmuşdur. Kitabeden melum olur ki, Urartu çarları İşpuini ve onun oğlu Minuanın dövleti birge idare etdikleri dövrde bu eraziye basqınlar edilmişdir.[21] İşğalçılara qarşı mübarize meqsedi ile regionun qedim yaşayış yerlerinde möhteşem müdafie istehkamları (Oğlanqala, Qalacıq, Govurqala ve sair) inşa edilmişdir.[22]


I Kültepe ve II Kültepe yaşayış yerlerinden aşkarlanmış saxsı qab nümuneleri (Azerbaycan Tarix Muzeyinin kollesksiyası)
E.e. IX–VI esrlerde Naxçıvan erazisi Azerbaycan erazisinde ilk merkezleşmiş dövlet olan Mannanın,[23] daha sonra ise, onun tarixi ve medeni varisi olan Midiyanın[24] terkibinde olmuşdur. Qazıntılar neticesinde elde olunmuş materiallar Naxçıvan erazisinin, hemçinin, Manna medeniyyetinin tesir dairesine daxil olduğunu sübut etmişdir.[25] Midiyanın süqutundan sonra Ehemenilerin hakimiyyeti altına düşen Naxçıvan, e.e. IV esrin sonlarından Atropatenanın,[26] eramızın III esrinden ise Sasaniler imperiyasının[27] terkibine daxil olmuşdur.

Atropatena hökmdarlarının esas iqametgahı olan Qazaka şeheri Naxçıvana yaxın erazide — Güney Azerbaycanın Marağa şeheri yaxınlığında yerleşdiyinden Naxçıvan, Yaxın Şerqin bir sıra şeherleri ile iqtisadi ve medeni elaqeleri güclendirmiş, antik dünya xalqları ile sıx ticaret elaqeleri

<< 1 ... 5 6 [7] 8 9 ... 48 >>