müsteqilliye doğru böyük dönüş başlanmışdır. O, dövletçilik fealiyyetinin Moskva dövründe de hemişe Azerbaycanı düşünmüş, onun taleyi ile yaşamış, doğma respublikanın yalnız SSRI mekanında deyil, hemçinin bütün dünyada tanıdılması üçün mövcud imkanlardan bacarıqla istifade etmişdir.
Heyder Eliyev SSRI Ali Sovetinin (8, 9 ve 10-cu çağırışlar) deputatı seçilmiş, 9-cu çağırış SSRI Ali Soveti Ittifaq Sovetinin sedr müavini, Azerbaycan SSR Ali Sovetinin (7, 8, 9 ve 10-cu çağırışlar) deputatı ve respublika Ali Soveti Reyaset Heyetinin üzvü olmuş, “Lenin” ordeni (4 defe), “Qırmızı Ulduz” ordeni ve çoxlu medallarla teltif edilmiş, iki defe Sosialist Emeyi Qehremanı adına (1979, 1983) layiq görülmüşdür. 1970-80-ci illerde Sov. IKP MK ve SSRI Ali Soveti nümayende heyetinin başçısı ve üzvü kimi Meksika, Almaniya, Vyetnam, Koreya Xalq Demokratik Respublikası, Rumıniya, Yuqoslaviya, Italiya, Misir, Suriya ve Hindistana resmi seferler etmişdir. Heyder Eliyev 1987-ci ilin oktyabrında Sov. IKP MK Siyasi Bürosunun ve Baş katib M.S.Qorbaçovun yeritdiyi sehv xette, onun antiazerbaycan siyasetine etiraz elameti olaraq tutduğu vezifelerden istefa vermiş ve mövcud rejime qarşı müxalif mövqe tutmuşdur. Heyder Eliyev sovet qoşunlarının 1990-cı ilin 20 yanvarında Bakıda töretdiyi qanlı qırğınla elaqedar ertesi gün, Kreml rejiminin teqiblerine ve sehhetinin ağır olmasına baxmayaraq, Azerbaycanın Moskvadakı nümayendeliyinde verdiyi beyanatında Azerbaycan xalqına qarşı silah işledilmesini qetiyyetle pislemiş, Azerbaycan xalqının Qurtuluş mübarizesinin önüne keçmişdir. O, doğma xalqını milli-siyasi felaket burulğanından xilas etmek üçün 1990-cı ilin iyulunda Azerbaycana qayıtmış, ilk evvel Bakıda, sonra ise Naxçıvanda Qurtuluş mübarizesini davam etdirmiş, hemin ilde de Azerbaycan ve Naxçıvan parlamentlerine deputat seçilmişdir. 1992-ci ilde Yeni Azerbaycan Partiyasının Naxçıvan şeherinde keçirilmiş tesis qurultayında partiyanın sedri seçilmişdir. Heyder Eliyevin siyasi
»Naxcivan Muxtar Respublikası
»Azerbaycanin inzibati bolgusu
»Azerbaycan
»Oxu zalına keç