NAXÇIVANİ ECEMİ EBUBEKR OĞLU (XII esrin 20-ci illeri – XII esrin sonu) – memar. Azerbaycan memarlığının görkemli nümayendesi, Naxçıvan memarlıq mektebinin banisi. Ecemi orta esr Azerbaycan memarlığına yeni istiqamet vermiş, özünün senet dühası ile Selcuqiler dövrü memarlığının bir qeder ağır ve sert üslubuna böyük incelik ve dinamiklik getirmiş, Yaxın Şerq memarlığına güclü tesir göstermişdir. Yaratdığı abidelerin üzerindeki kitabelerde özünü “Ebubekr oğlu Ecemi, Naxçıvanlı memar” adlandıran senetkarın tesviri seneti ve mühendisliyi memarlıqda üzvi şekilde birleşdirdiyi aydın görünür. Şerqin böyük dühaları onu “Şeyxül-mühendis” (mühendislerin başçısı) adlandırmışlar.

Eceminin yaradıcılığı XII esrde qüdretli Azerbaycan Atabeyleri dövletinin paytaxtı Naxçıvanla bağlı olmuşdur. Mühüm beynelxalq ticaret yolları qovşağında yerleşen, Azerbaycanın siyasi, iqtisadi, medeniyyet, senetkarlıq merkezi olan Naxçıvanda geniş abadlıq ve tikinti işleri aparılırdı. Eceminin ilk melum abidesi Yusif Küseyir oğlu türbesidir. Naxçıvan şeherinin merkezinde yerleşen ve el arasında “Atababa günbezi” adı ile tanınan bu türbe 1162-ci ilde tikilmişdir. Sekkizbucaqlı gövdeden, qüllevarı günbezden, bucaqlarda qoyulmuş dayaqlardan ibaret olan hemin abide kerpicden hörülmüş, divarları quraşdırma hendesi ornamentlerle örtülmüşdür. Burada bediilikle memarlığın tektonikası (arxitektonika) ahengdar şekilde birleşmişdir. Abidenin giriş qapısından soldakı kitabede memarın adı yazılmışdır: “Benna Ecemi Ebubekr oğlu Naxçıvaninin emeli”. Tekce Azerbaycanda deyil, islam aleminde en hündür ve ince kompozisiyalı türbelerinden sayılan Mömine xatın türbesini Ecemi 1186-cı ilde Naxçıvanın qerb hissesinde ucaltmışdır. El yaddaşında “Atabey günbezi” adı ile qalan bu türbe Atabey Şemseddin Eldenizin arvadı, Mehemmed Cahan Pehlevanın anası Mömine xatının şerefine tikilmişdir. Türbe özünün iri ölçüleri, monumental biçimleri, dinamik silueti ile böyük bir memarlıq kompleksinin dominantı idi. Memarlıq

[1] 2 3 >>