NAXÇIVANSKİ CEFERQULU XAN (?–?) – görkemli ictimai-siyasi xadim. Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti dövründe Naxçıvan bölgesinin ictimai-siyasi heyatında ve bölgenin qarşılaşdığı problemlerin hellinde mühüm rol oynamışdır. Cümhuriyyetin yaranması erefesinde ve onun fealiyyetinin ilk çağlarında Naxçıvan Milli Komitesinin sedri kimi bölgenin ermeni tecavüzünden müdafiesinde, ehalinin daşnakların töretdikleri qırğınlardan xilas edilmesinde feal iştirak etmişdir. Araz-Türk Cümhuriyyetinin süqutundan sonra Kalbalı xan ve Kerim xan Irevanski ile birlikde mahalda yeni qurum–Müveqqeti hökumet yaratmış ve onun sedri olmuşdur.

Naxçıvandakı ingilis general-qubernatoruna ünvanladığı 1919-cu il 26 fevral tarixli mektubda Osmanlı qoşunlarının getmesinden sonra ermenilerin bölge üçün tehlüke yaratmasından ve mahalın Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinden aralı düşmesinden ciddi narahatlıq, diyarın ana torpaqla – Azerbaycanla birleşe bilmesi üçün şeraitin temin olunması isteyi ifade olunmuşdur. Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti rehberliyinin razılığı ve Irevan quberniyası müselmanları hemyerliler cemiyyetinin tapşırığı ile 1919-cu ilin fevralında Bakıdan Naxçıvana gelen Mirabbas Mirbağırovla ve yerli hökumetin silahlı destesinin komandanı Kalbalı xanla birlikde mahalın ermeni-daşnak silahlı destelerinden müdafiesi ve onun tezlikle Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetine qatılması meselelerini ingilis general-qubernatoru ile müzakire etmişdir. Naxçıvan bölgesinde 1919-cu ilin may–iyun aylarında ingilislerin desteyi ile elan olunan “ermeni idareçiliyi”nin leğvine, bununla da mahalın daşnaklar terefinden işğalının engellenmesine çalışmışdır. Mahalın sovetleşdirilmesi prosesinin ilk çağlarında Naxçıvan Milli Şurasının sedri kimi yene de bölgenin türk-müselman ehalisinin ermenilerden müdafiesi işinde feallıq göstermiş, lakin tezlikle sovet hökumeti terefinden teqib olunmağa başlamış, “qardaş qırğınlarının teşkilatçısı” ve “antisovet tebliğatçısı” damğaları ile 1920-ci il avqustun sonlarında Naxçıvan

[1] 2 >>