MEMMEDQULUZADE CELİL MEMMEDQULU OĞLU (texellüsü Molla Nesreddin; 22.2.1869, Naxçıvan – 4.1.1932, Bakı) – yazıçı, dramaturq, jurnalist, ictimai xadim. Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinin qurulması ile neticelenen müsteqil milli dövletçilik ideyalarının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Ilk tehsilini evvelce mollaxanada, sonra ise üçsinifli Naxçıvan şeher mektebinde almışdır. Qori Müellimler Seminariyasını bitirdikden (1887) sonra, Irevan quberniyasının Uluxanlı, Naxçıvan mahalının Celilkend (Şerur rayonu) ve Nehrem kendlerinde müellimlik etmişdir (1887–97). Müellim işlediyi iller edibin gelecek yaradıcılığı üçün zengin material vermişdir: “Çay destgahı” (1889) alleqorik menzum dramını, “Kişmiş oyunu” (1892) komediyasını, “Danabaş kendinin ehvalatları” (1894; 1936-cı ilde neşr olunmuşdur) povestini bu dövrde yazmışdır. Naxçıvanda ve Irevanda müxtelif hüquq idarelerinde çalışmışdır (1897–1903).

Celil Memmedquluzadenin yazıçı ve jurnalist kimi püxteleşmesinde 1903-cü ilden Tiflisde neşr edilen “Şerqi-Rus” qezetinde işlemesinin ve onun redaktoru Mehemmedağa Şahtaxtlının mühüm rolu olmuşdur. Ilk metbu eseri olan “Poçt qutusu” hekayesi bu qezetde derc edilmişdir. 1905-ci ilin evvelinde “Şerqi-Rus” bağlanarken jurnalist Ömer Faiq Nemanzade ve maarifperver tacir Meşedi Elesger Bağırzade ile şerikli bu qezetin metbeesini alıb, onu “Qeyret” adlandırmışdır. Edibin ilk kitabçaları (“Poçt qutusu”, “Usta Zeynal”, “Qurbaneli bey”, “Iranda hürriyyet”) “Qeyret” metbeesinde neşr olunmuşdur (1905–07). 1905-ci ilde Tiflisde uşaqlar üçün mekteb ve pansion açmışdı.

Ilk nömresi 1906-cı il aprelin 7-de (20-de) çıxan “Molla Nesreddin” jurnalının neşrine başlamaqla Celil Memmedquluzade Azerbaycanda, elece de türk-müselman dünyasında satirik jurnalistikanın esasını qoydu. Jurnal müeyyen fasilelerle 1931-ci iledek Tiflisde (340 nömre), Tebrizde (8 nömre) ve Bakıda (400 nömre) neşr edilmişdir.

Celil Memmedquluzade sovet dövründe “Molla Nesreddin” jurnalı

[1] 2 3 >>