Ehali
Gülüstan (1813) ve Türkmençay (1828) müqavilelerinden Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinin yaranmasınadek olan dövrde Rusiya imperiyasının Cenubi Qafqazın aborigen türk-müselman ehalisine qarşı yeritdiyi ayrıseçkilik siyaseti, deportasiyalar ve soyqırımlar neticesinde Şimali Azerbaycan ehalisinin etnik terkibi, sayı ve yerleşmesi meqsedyönlü şekilde deyişdirilmiş, burada yaşayan azerbaycanlıların sayı xeyli azalmışdır. Rusiya işğalından sonra ermenilerin müxtelif ölkelerden kütlevi şekilde Şimali Azerbaycan torpaqlarına köçürülmesi etnik-siyasi veziyyete ciddi tesir göstermiş, azerbaycanlıların ata-baba torpaqlarından deportasiyası heyata keçirilmişdir. Çar hökumetinin himayesi ve herterefli kömeyi ile ermeniler terefinden azerbaycanlılara qarşı defelerle soyqırımlar töredilmişdir. Eyni zamanda, dövrün demoqrafiya-statistika qaynaqlarında da azerbaycanlılara dair melumatlar qesden tehrif edilirdi. Bütün bunlara baxmayaraq, evvelki tarixi dövrlerde olduğu kimi, XIX-XX esrin evvellerinde, o cümleden Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti dövründe de azerbaycanlılar Qafqazda yene esas etnik amil olaraq qalmışdı. 1918-ci ilin noyabr ayında Elimerdan bey Topçubaşovun Antanta dövletlerinin İstanbuldakı nümayendelerine teqdim etdiyi xüsusi memorandumda Cenubi Qafqazın 237055 kv. km-lik erazisinde 7667370 neferin yaşadığı qeyd olunurdu ki, onların da etnik terkibi bele idi: 3306000 (43,1%) müselman, 1786000 (23,3%) ermeni, 1641000 (21,4%) gürcü. Hemin senede esasen Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti erazisinde 2353000 nefer yaşayırdı ki, bu da Cenubi Qafqaz ehalisinin 30,7%-ne beraber idi. Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti Hökumetinin Paris sülh konfransına teqdim etdiyi senedlere göre ise, Azerbaycan Xalq Cümhuriyyetinin heqiqi hakimiyyeti altında olan erazi Qafqaz (Cenubi) erazisinin 38%-ni, Azerbaycan hakimiyyetinin yayıldığı erazilerle birlikde ise 60,7%-ni ehate etdiyi bildirilirdi. Paris sülh konfransına teqdim olunmuş senedlere esasen, ümumiyyetle, Cenubi Qafqazın ehalisi 8081668

[1] 2 3 4 >>