Ağayev Ehmed bey

Ehmed bey Mirze Hesen oğlu Ağayev (Ağaoğlu) 1869-cu ilde Şuşada anadan olmuşdur. O, Türkçülük herekatı ideoloqlarından biri, görkemli ictimai-siyasi xadim, publisist, yazıçı, hüquqşünas, şerqşünas-islamşünas alim, jurnalist ve pedaqoqlardan biri olmuşdur. Qarabağ xanı Penaheli хаnın neslindendir. İlk tehsilini Şuşadakı rus mektebinde ve Tiflis gimnaziyasında almış, Peterburq Mühendis-Texniki İnstitutuna daxil olub, lakin tehsilini yarımçıq qoyaraq 1888-ci ilde Parise getmiş ve orada hüquq mektebini, sonra ise Sarbonna Universitetini bitirmişdir. Ehmed bey о zaman hem yerli, hem de ecnebi metbuatda elmi meqalelerle çıxış etmişdir. 1894-cü ilde Qafqaza qayıdan edib 1896-cı ilde Şuşaya gederek realnı mektebde fransız dilinden ders demişdir. 1897-ci ilde H.Z.Tağıyevin deveti ile Bakıya köçerek realnı mektebde fransız dili müellimi, "Kaspi" qezetinde emekdaş, daha sonra 1898-1907-ci illerde edebi şöbenin müdiri olmuşdur. 1906-cı ilde "Difai" partiyasını yaratmışdır. 2 defe çar II Nikolayın qebulunda olaraq azerbaycanlıların Bakı etrafındakı neftli torpaqlardan köçürülmesinin qarşısını almışdır. 1905-1909-cu illerde "Heyat", "İrşad", "Proqress", "Tereqqi" qezetlerinde redaktor, naşir işlemişdir. Teqibler üzünden Türkiyeye mühaciret eden Ağayev burada "Genc türkler"le yaxınlaşıb, "İttihad ve tereqqi" partiyasına daxil olmuşdur. Rusiyada yaşayan azsaylı xalqların 1915-ci ilde Lozannada keçirilen konfransında Azerbaycanı temsil etmişdir. 1918-ci ilde Qafqaz İslam Ordusunun komandanı Nuru paşanın siyasi müşaviri kimi Azerbaycana dönerek, ADR parlamentine üzv seçilen Ehmed bey Paris Sülh Konfransında iştirak edecek Azerbaycan nümayende heyetinin terkibinde 1919-cu ilde İstanbula getmişdir. Lakin İstanbulda "türk jurnalisti ve Türkiye parlamentinin deputatı" kimi ittiham edilerek ingilisler terefinden tutulub Malta adasına sürgün olunmuşdur. 1921-ci ilde sürgünden azad edilib ve İstanbula qayıdaraq, Türkiye Qurtuluş Savaşında feal iştirak etmişdir. Mustafa

[1] 2 >>