Mirze Şemsi oğlu Esedullayev 1875-ci ilde Bakı şehrinde anadan olmuşdu. Orta tehsilini Bakı gimnaziyasında başa vurduqdan sonra o, atası Şemsi Esedullayevin neft şirketinde emek fealiyyetine başlamışdı. Ancaq sonra tehsilini heç bir ali mektebde davam etdirmemesine baxmayaraq, atası onun mükemmel tehsil görmesi, dövrünün esl ziyalısı kimi yetişmesi üçün evde herterefli tehsil almasına lazımi şerait yaratmışdı. Atası Moskvada yaşadığı illerde Bakıda neft şirketi ile bağlı bütün meseleleri hell eden Mirze üçün bu fealiyyet ikinci mekteb rolunu oynayır, o, sahibkar kimi şirketin az qala bütün işleri ile meşğul olmaqla kifayet qeder püxteleşir. Mirze Esedullayevin Avropa ölkelerini gezmesi de onun dünyagörüşünün formalaşmasında mühüm rol oynamış, Avropa medeniyyetini qavramasına, bir ziyalı kimi formalaşmasına güclü tesir göstermişdir. Mektebde ve evde rus dilinde tehsil aldığı üçün türk dilini mükemmel bilmeyen M.Esedullayev 1912-ci ilde Moskva konservatoriyasında oxuyan Üzeyir Hacıbeyovdan ana dilinde ders almışdır. Ü.Hacıbeyov Parisin Sorbonna Universitetinde oxuyan kiçik qardaşı Ceyhun Hacıbeyliye (1891-1962) 1912-ci ilde yazdığı mektubda bu meseleye toxunmuşdur ("Edebiyyat ve incesenet qezeti, 4 noyabr 1988-ci il). Üzeyir bey kimi dahi şexsiyyetden, Azerbaycan publisistikasının en böyük nümayendelerinden birinden ders almaqla türk dilini nece öyrenmeyin mümkünlüyü barede ise elave nese demeye ehtiyac yoxdur.

Belke de ele bu derslerin tesiri idi ki, onda neinki Azerbaycan edebiyyatına, hemçinin, milli metbuata çox böyük maraq yaranmışdı. Tesadüfi deyildi ki, 1915-ci il martın 11-de Mirze Esedullayev "Qardaş kömeyi" adlı qezet neşr etdirmeye başlamışdı. Cemi bir nömresi çapdan çıxan qezetde gösterilirdi ki, elde olunacaq gelir herbzade müselmanlar nefine, o cümleden, birinci dünya müharibesi zamanı çar ordusundakı azerbaycanlılardan ibaret (rus metbuatında "Dikaya diviziya" adı ile tanınan) süvari qoşun hisselerindeki döyüşçülere serf

[1] 2 >>