tesevvürler geniş yayılmışdı. Ateşperestlik de bu tesevvürlerle bağlı inanclar
zemininde meydana çıxmışdır. Azerbaycan erazisinde meskunlaşan ehalinin böyük bir qismi odu
müqeddesleşdirmiş, ona sitayiş etmişdir.
Odun her cür çirkinliyi, rezaleti yox etdiyine, insanlara temizlik getirdiyine inam beslenmişdir. Novruz
bayramı ile günümüzedek gelib çatan od ayin ve merasimleri Azerbaycanda ateşperestliyin güclü eneneleri
olduğunu gösterir.
Ateşperestlerin mebedi ateşgah adlanır. Azerbaycan erazisinde Atropatenanın dini merkezi Qazakada,
Bakı, Şamaxı, Salyan ve Lenkeranda ateşgedeler olmuşdur. Suraxanıdakı ateşgah Hindistandan gelen
ateşperestlere xidmet üçün 18-ci esrde tikilmişdir.
Qafqaz Albaniyasında ateşperestlik xristianlıq terefinden teqibe meruz qalsa da, mövcudluğunu qoruyub
saxlaya bilmişdir. İslamın Azerbaycana gelişi ile ateşperestlik tedricen ehemiyyetini itirmiş ve aradan
qalxmışdır.
Zerdüştilik
Zerdüştilik ateşperestliyin içinden çıxsa da, müsteqil din kimi meydana gelmişdir. M.Boys zerdüştiliyin
Vehy dinlerinden en qedimi olduğunu qeyd edir. Bu dinin müqeddes kitabı Zend-Avestaya daxil olan Qatalar
din müellimi ve peyğember Zerdüşte (e.e. VI esr) semadan nazil edilmişdir. Bezi menbelerde gösterilir ki,
Zerdüştün atası Azerbaycandan olmuşdur. Zerdüştiliye göre, dünyada iki başlanğıc - Xeyir ve Şer başlanğıcları
mövcuddur ve bunlar daima bir-birile mübarize aparır. İşıq, Xeyir ve Edalet dünyasını Hörmüzd (Ahura-
Mazda), Qaranlıq, Şer ve Zülm dünyasını Ehrimen (Ahura-Manyu) tecessüm etdirir. Bu mübarizede son
teqdirde Xeyir qalib gelecek ve Hörmüzdün Şere ve Zülmete qarşı feal ardıcılları axiret seadetine qovuşacaqlar.
Axiret seadeti, günah ve savab haqqında tesevvürler zerdüştiliyin yetkin din olduğuna delalet edir. Zerdüşt
insanları daha edaletli, daha temiz olmağa, her cür natemizliye qarşı mübarize aparmağa çağırırdı.
Zerdüşti eqidelerinde od mühüm yer tuturdu ve buna göre zerdüştileri çox vaxt ateşperest hesab

<< 1 [2] 3 >>