gümrahlığını yorğun bir ciddilik evez etmişdi.
-Doydular da sözdü, - cavab verdim,
- işçilere demek lazımdı ki, gülleri dehlize yığsınlar, yağış kesenecen orda qalsa, yaxşıdı.
Bele de elediler, yağış ise böyüyürdü, bütün ağaclardan da iri bir ağac kimi böyüyürdü. Atam bazar günü dinceldiyi yerde oturmuşdu, amma yağış barede bir kelme de kesmedi, ele birce bunu dedi:
- Geceni çox pis yatmışam, sahere yaxın belimdeki ağrıdan oyandım.
Ve belece ayaqları stolun üstünde, üzü bağa sarı kirimişce oturduğu yerdece qaldı, yalnız birce kere ağzını açıb:
- Deyesen, bu yağış heç vaxt kesmeyecek, - dedi.
Men isti ayları xatırladım, avqust ayını, günortanın sonu görünmeyen donuqluğu xatırladım, onda biz çox leng öten vaxtın ağırlığı altında can vermekdeydik, paltarımız terli bedenimize yapışmışdı, bayırda ise hemin o sonsuz vaxtın boğuq, zehletöken uğultusu eşidilirdi. Men divarlara baxırdım, taxtaların arasındakı deşikler bir az da böyümüşdü. Kiçik bağımıza, anamdan qalan yasemen kollarına baxırdım. Yellencekde oturub, yastığa söykenmiş atama, onun yağışın toranında azmış qüsseli gözlerine baxırdım. Men tezeden avqust gecelerini, iller boyu paslı, yağlanmamış oxu etrafında fırlanan planetin uğultudan savayı, heç ne eşidilmeyen möcüzelerle dolu sessizliyini xatirladım. Qefilden bütün varlığını dözülmez keder bürüdü.
Bazar ertesi de yağış ara vermeden yağdı. Sonra mene ele geldi ki, yağış ne ise başqa cürdü, dünenki yağışdan büsbütün seçilir. Çünki qelbimde anlaşılmaz ve çox acı hissler baş qaldırmışdı. Men axşam eyvanda oturmuşdum, qefilden yanımda kimse:
-Nece de kederli yağışdı, - dedi.
Men ses gelen terefe baxmasam da, başa düşdüm ki, bu Martindi. O, yanımda oturub, uzaq, tutqun bir dekabr seherinde erim olduqdan sonra da deyişmemiş soyuq ve laqeyd sesle danışırdı. O vaxtdan xeyli keçmişdi, men artıq boylu idim ve Martin yanımda oturub, hemin o laqeyd sesle yağışın ona qüsse getirdiyinden gileylenirdi.
-Amma menim fikrimce, yağış qüsseli
»Eserler ve Edebiyyat Gecesi
»Oxu zalına keç