Moskvada gözden itirdim. Dost idik. O, Finlandiyaya keçib şimala getdi. Menimse yolum Mancuriyadan Yaponiyaya düşdü. Sekkiz ilden sonra görüşende, mene ele geldi ki, onu axırıncı defe 1919-cu ilde Harbinde görmüşem. O da dedi ki, 1921-ci ilde Helsinkide görüşmüşük. Heremiz iki il ve neçe min kilometr sehv eledik. – Morozov qrafini götürüb şerab süzdü. – Görürsenmi, seni burada unutmayıblar. Ona göre de adama ele gelir ki, vetene qayıdıb... Düz demirem?
Ravik şerabdan bir az içdi. Serin ve xoş idi.
– Bir defe lap Almaniyanın serhedinde oldum. Küçenin bir terefi İsveçrenin idi, o biri terefi ise Almaniyanın... Men de İsveçre terefde gilas yeyirdim. İstesem, çiyidini Almaniyaya tüpürerdim...
– Onda özünü vetene yaxın hiss eleye bilmedin?
– Yox! Men ondan heç vaxt bele uzaq olmamışdım. Morozov irişdi:
– Başa düşürem. Bes yollar necedir?

– Hemişeki kimi. Getdikce de çetinleşir, vessalam. Serhedde nezareti artırıblar. Bir defe İsveçrede, bir defe de Fransada tutuldum.
– Bes niye heç yerini-yurdunu bildirmedin?
– Menden sonra polisin neyi eşeleyib tapdığını bilmirdim. Axı herden yaman quduzlaşır. Fikirleşdim ki, heç kesin heyatını tehlükeye salmasam yaxşıdır. Axı, bizim günahsızlığımız hele her şey demek deyil. Müharibenin ulu qanunudur: sakitce yere yat, sonra aradan çıx! Sen nese gözleyirdin?
– Men yox.
Ravik diqqetle onun üzüne baxdı:
– Mektub gözleyirmişsen, – dedi, – axı mektubun özü nedir ki?! Onun heç vaxt xeyri olmur.
– Eledir.
Ravik cibinden bir qutu siqaret çıxardı.
– Qeribedir, – dedi, – adam burada olmayanda, çox şey deyişir...
– Heç neyi vecine alma.
–Ele de eleyirem.
– Uzaqda olmaq yaxşıdır. Qayıdanda görürsen ki, her şey deyişib. Sonra yavaş-yavaş öyreşirsen.
– Belke de... Belke de, heç ele deyil.
– Sen hedden artıq bürüncekli danışırsan. Yaxşı ki, her şeyi bu cür qebul edirsen. Şahmat oynayaq? Professor da öldü. Yegane layiqli reqibim idi. Levi de Braziliyaya getdi. Restoranda xidmetçi işleyir. Heyat indi qanad taxıb uçur, heç neye

<< 1 ... 196 197 [198] 199 200 ... 402 >>