Q I R M I Z I L İ M U Z İ N
Yeddi tepeli şehrimde
İtirdim qönçe gülümü
Ne de düşünmek ölümü
Ne ölümden qorxmaq ayıb.
Nazim Hikmet
O, qefilcen dayandı. Etrafa boylandı. Buralar ona hem tanış gelirdi, hem de bu dar küçeni sanki ilk defe görürdü. Bir ya ikimertebeli evler, seliqesiz heyetlerin qarışıq qoxuları, sal divara direnen kor dalan. O, ya sanki çox uzaqlarda qalmış xeyal kimi, ilğım kimi, süzülüb nazilmiş xatireler kimi, bulanıq yuxu kimi qeyri-müeyyen bir alemi andırırdı. Uşaqlığının anımlarıydımı bu?
Yox, uşaqlığı bu mehellede keçmemişdi. Belke haçansa, çox iller qabaq buralara kimse qonaq gelibmiş, belke bu evlerin birinde qohumları, ya dostları, tanışları yaşayırmış. Yadına sala bilmirdi. İşlediyi idarenini yolu bu küçelerden keçmirdi. Şeheri sergerdan dolaşıb dexli olmayan mehellelerde azmaq şakeri de yoxdu. Bes neden bütün yan-yöre ona bu qeder mehrem gelirdi, sanki haçansa bu hendeveri qarış-qarış, addım-addım hadırlamışdı. Bir de içindeki bu teşviş, qeribe nigarançılıq, narahatlıq hissi - meşum bir duyğu - hardandı? Sanki nedense eymenirdi. Neden? İçinde ele bir hiss vardı ki, sanki ömrü boyu yaşadığı şeherin tanış gelmeyen bir mehellesine deyil, özge, yad bir şeherin ona tanış görünen küçelerine düşmüşdü.
Saatına baxdı. Gece yarısına, patrul saatına az qalırdı. Ömrü boyu yaşadığı bu şeherin her yönüne, her istiqametine, mehelleleri arasındakı mesafelere beled idi. Bu dar küçelerin labirintlerinden çıxıb geniş prospektlerle özünü evine çatdırmalıydı. On iki olana qeder. Yoxsa gezeyenlere - patrula rast gelib seheredek saxlanıla bilerdi.
Belke ay işığı idi onu eymendiren. Müxtelif biçimli, yarıuçuq xerabeleri andıran bu köhne binaların, düyün düşmüş kelef kimi bir-birine dolaşmış ensiz küçelerin adamsızlığında, «qu» deyib qulaq tutulan sessizliyinde ay işığı etrafı gümüşü-boz bir renge - kül rengine boymışdı ve O.ya ele gelirdi ki, bu ölü rengi hansısa başqa bir dünyadan sızıb-süzülür. O, ay ziyasının kemendine bağlanıb geceler
»Eserler ve Edebiyyat Gecesi
»Oxu zalına keç