söze mexsus deyil. Lakin Allahın qulu sevmesi bu menada ola bilmez. Bütün bu anlayışlar da eledir. Allahdan başqası haqqında bir mena ifade eden anlayışlar Allah haqqında başqa bir mena ifade eder. Yaradanla varlıqlar arasında en ortaq adlardan olan "varlıq" bele Yaradan ile varlıqlar haqqında eyni menanı vermez her biri üçün ayrı bir mena qazanar. Çünki varlıqların varlıqları Allahdan alınmışdır. Tabe' varlıq ile tabe olunan varlıq bir ola bilmez. Ortaqlıq yalnız sözdedir mena ferqlidir." (Ehyası Ulumid idin IV/302-303) Ümumiyyetle Yaradanla varlıqlar arasında xüsusile de Yaradanla insan arasında sevgi kainatın temel qanunlarından biridir. Uca Allah eserlerini hereketlerini görmek ad ve sifetleriyle görünmek üçün kainatı yaratmışdır. O yaradıcıdır ruzi verendir qısandır açandır yükseldendir eziz edendir alçaldandır zelil edendir; diger ad ve sifetlerin sahibidir. Eger yaratdığı kimse yoxsa yaratması quru bir addan ibaret qalar. Ruzi verdiyi kimse yoxsa ruzi verici sifeti herekete çıxmaz potensial bir gücden ibaret qalar.

Çünki ibadet edilmek bilinmenin en ireli neticesidir. Demek ki Allah şanının bilinmesi üçün kainatı yaratmışdır. Haqqın bilinme ve ibadet edilme iradesi parça parça her varlığında görünen sevgini ehtiva etmekdedir. Maddi varlıqların en kiçik parçası -bildiyimize göre- atomdur. Atomun quruluşunu bilen insan merkezdeki nüve ile onun etrafında qorxunc süretle dönen elektronlar arasındakı cazibeni yeni sevgi bağını anlar. İndi sevgi kainatın en kiçik parçasına hakim olduğuna göre o zerrelerin tecrübesinden ibaret yaranan kainat cisimlerinin hamısına da hakimdir. Demek ki kainatın quruluşu ad ve sifetlerini seven Allahın sevgisinden daşan bir sevgi üzerine quruludur. Ağıl neql fitret ibret zövq ve vicdan kantıları hemişe qul ile Reb yaradılan ile Yaradan arasında iki istiqametli söhbetin varlığını gösterer. Allahın yaratması doğru yolu göstermek üçün emrler vermesi peyğemberler göndermesi davranış ve hereketlere savab ve ceza teyin etmesi hemişe

<< 1 [2] 3 >>