Eger desek ki, müselman intelligenti qorxaqdır, - insafdan uzaq olar. Müselman intelligentine qorxaq demek olmaz; çünki ele bir meqam ve ele bir iş yadıma gelmir ki, müselman intelligentleri orada qorxaqlıq büruze vereler. Keçen vaxtlarda hökümet memurlarının qabağına çıxıb cüret ile söz danışan - müselman intelligenti olub. Müselmanların menafeyi yolunda odlu meqaleler yazıb, hökümet terefinden töhmet altına düşen - yene müselman intelligentleri olub ve bundan elave millet terefinden bir qism mübarize meydanında cesaret ile çalışan ve müselmana teref atılan oxları redd eden - yene müselman intelligenti olub. Amma müselman intellegentini qorxudan - birce şeydir: ruhani emmamesi! Ele bir yanda ki, molla gördü, ikiqat olacaq; guya ki, bu haman intelligent deyil idi ki, ner-ner nerildeyib, dağlara, daşlara bab gelirdi. Ele bir yanda ki, bir molla gördü,- qurtardı getdi! Dexi müselman intelligenti - quldur. Meslek de getdi işine, millet de getdi işine, dexi her bir şey qurtardı getdi; mehz qaldı tesvir, yalançılıqla ibadet ve avam camaatı aldatma. Burada bir metleb var. Men intelligentlerin hamısını demirem; bunların içinden cavanları çıxmaq lazımdır. Men bir az qocalmış intelligentleri deyirem, - bele meselen, qırx beş-elli yaşına çatmışları götürürem. Müselman intelligenti ki, elli yaşına çatdı, - dexi onu heç vech ile molladan ayrımaq olmaz. Özü eslen dinsiz olsa da, molla görende oruc tutacaq ve şaxsey destesine yapışıb, sine vuracaq ve mersiyexan meclisinde yalandan göz yaşı tökecek; çünki molladan qorxur. Molladan qorxmağın menası çox vazehdir. Molla adamın deste başçısıdır, başının sahibidir: yeni noxtasını tutandır. Mollanı incitmek avam camaatı incitmekdir. Bu da menim üçün ölümden beterdir; çünki xudanekerde avam camaat menden inciye, meni binamaz hesab eleye ve mene lazımi hörmet göstermeye, - onda dexi neye lazımdır oxuduğum elm, neye lazımdır dünyada yaşamaq?! Molla ki, menden inciyecek, qara camaat ki, menim eqidemden şeklenecek, - dexi neye lazımdır o

[1] 2 >>